Genellikle İskandinav ülkelerinden göründüğü bilgisi ile tanınan ve daha çok turistlerin dikkatini çeken Kuzey Işıkları için bazı ülkeler her yıl milyonlarca ziyaretçi ağırlamaktadır. Doğal bir olay olması nedeniyle herhangi bir kimsenin müdahale edemediği, müdahale etmesine gerek olmayan doğal bir olay olan kutup ışıkları nedir?
Kutup ışıkları hem Kuzey hem de güney yarım kürede bulunan oldukça dikkat çekici farklı renklerde olan, daha çok yeşil bir renk cümbüşü olarak görüntülenen fenomendir. İnsanlar genelde kutup ışıklarını gördüklerinde ışıkların hareket ettiğini ve yeşil rengin en doğal halini gördüklerini belirtirler.
Koronal kitle ejeksiyonu manyetik alanla çarpıştığında, manyetik kuyruk bölgesinde karmaşık değişikliklere neden olur. Bu değişiklikler yüklü parçacıkların akımlarını üretir, bunlar manyetik kuvvet çizgileri boyunca Kutup Bölgelerine doğru akıntı gerçekleştirirler. Bu parçacıklar Dünya’nın üst atmosferinde enerji üretir ve enerji artar ve oksijen-azot atomlarıyla çarpıştıklarında göz kamaştırıcı auroral kutup ışıklarını üretir.
İçindekiler
- Zarar verici olabilir
- Kuzey Işıkları nerede görülür?
- Kuzey Işıkları ne zaman görünür?
- Soğuk şart değil, karanlık olması şart
- Kuzey Işıkları en iyi nerede görülür?
- Dolunay varken Kuzey Işıkları görülür mü?
- Kuzey Işıkları kırmızı renkte görülebilir
- Kuzey Işıkları asla yok olmaz
- Kuzey Işıkları hakkında ilginç bilgiler
Zarar verici olabilir
Kuzey Işıkları’nın görüntüsünün iyi olduğunu ve görüntünün çok iyi olmasından dolayı insanların dikkatle izlediği ve videoya aldıklarını belirten uzmanlar, bu ışıkların uydular için ise bazı zararlarının olabileceğini söylemektedirler. Kutup ışıklarının zararı konusunda birçok uzman uyduların bu durumdan etkilenebilecek olduğunu, ortaya çıkan enerji ve görüntünün özellikle askeri uydular için bazı durumlarda tehdit yaratabilecek olduğunu düşünmektedir.
Kuzey Işıkları nerede görülür?
Kuzey Işıkları Dünya’nın farklı bölgelerinden görülebilir. Daha çok Alaska, Kanada ve Antarktika ve Ekvador bölgesinden görülür. İskandinav ülkelerinden de oldukça iyi göründükleri bilinmektedir, ancak bazen beklenmedik bir zamanda görülebilecekleri gibi, turistleri hayal kırıklığına uğratabilir. Meksika’dan da Kuzey Işıkları’nın görüntülendiği bilinmektedir
İzlanda, Finlandiya, Norveç Kuzey Işıkları’nın en iyi göründüğü ülkeler arasında yer almaktadır. Yine de bu ülkelerin her tarafından en iyi kutup ışıkları nerede görülür? Diye arayarak gitmek ve mevsime göre değişim olabileceğini hesaba katmak gerekiyor.
ABD’de özellikle birçok bölgeden Kuzey Işıkları görülemezken, Alaska’da ise Kuzey Işıkları daha net ve daha sık görülebilir. Türkiye ve Avrupa kıtasından ise herhangi bir zaman dilininde hiçbir şekilde kutup ışıklarının görülebilmesi maalesef mümkün değildir.
Kuzey Işıkları ne zaman görünür?
Kuzey Işıkları’nın ne zaman görülecek olduğu konusu tamamen muallaktır. Gün veya zaman vermek mümkün değildir. Bazen gece 12.00’da görülmesi mümkün iken, bazen sabaha karşı 08.30’da görülebilir.
Sadece Kuzey Işıkları’nı görmek için eğer bir ülkeye gidecekseniz bunun için gitmeyin. Tek hedefiniz Kuzey Işıkları’nı görmek ise kısa vadeli yapacak olduğunuz turistik ziyaretlerde maalesef kutup ışıklarını görmek pek mümkün olmayabilir. Milyonlarca insan bugün İskandinav ülkeleri başta olmak üzere Alaska gibi bölgelere giderek Kuzey Işıkları’nı görmek istemesine rağmen bir türlü bu ışıkları göremeyen ve uzun günler boyunca sadece soğuk bir yerde günlerini geçiren turistler vardır. Siz de bunlardan olmamak için Kuzey Işıkları ve diğer güzellikleri için bazı ülkelere ziyarete gidin.
Kuzey Işıkları zamanını kontrol edin. buradan Kuzey Işıkları’nın ne zaman, nerede görülebileceğini kontrol edebilirsiniz.
Soğuk şart değil, karanlık olması şart
Kuzey Işıkları akla geldiğinde ‘Kuzey Işıkları sadece soğukta mı olur?‘ sorusu akla geliyor: Hayır. Kuzey Işıkları’nı görebilmek için soğuk olması herhangi bir etken değildir. Sadece havanın karanlık olması yeterlidir. Bugün herhangi bir ülkede Kuzey Işıkları’nı gördüğünüz anda hava sıcak olabilir ve soğuk hava kutup ışıklarının oluşması için belirli bir şart değildir. Zaman zaman soğuk havalarda Kuzey Işıkları’nın daha iyi görüldüğü iddia ediliyor olsa bile, bu iddia doğru değildir.
Kuzey Kutbu’nda hava bir anda değişebilir. Bazen sıcak olabildiği gibi, bazen dondurucu soğuk olabilir. Aşırı sıcak beklemek doğru olmamasına rağmen, bölgesel olarak bazen 3-4 dereceye kadar varan farklar ve daha büyük farklar yaşanması anlık olarak mümkündür. Özellikle fırtınalı olan havalarda kutup ışıklarının daha iyi göründüğünü düşünerek bölgeyi ziyaret etmek hem sizin için keyif verici olmayacak, hem de yanlış bir bilgidir.
Kuzey Işıkları en iyi nerede görülür?
Kutup ışıkları en iyi nerede görülür? Sorusunun yanıtı daha çok Kuzey Işıkları’nın görüldüğü ülkelerin şehir merkezleri dışındadır. Reykjavik ve Tromsø bölgelerinden Kuzey Işıkları’nı çok fazla ve iyi görebilmek mümkün olacağı gibi, farklı bölgelerde de net olarak Kuzey ışıklarını görebilirsiniz. Bazen beklemediğiniz bir anda beklenmedik bir şekilde Kuzey ışıklarını iyi görebildiğiniz bölgede, daha sonrasında bir daha o an gördüğünüz kadar çok iyi kutup ışıkları görülmeyebilir.
Genellikle Kuzey Işıkları’nı görmek isteyen insanlar ilk olarak nerede Kuzey Işıkları’nın görüldüğünü araştırırlar. Bu araştırmaları sırasında ise karşılarına Norveç, İzlanda ve Finlandiya ülkeleri ilk sırada çıkar ve bu ülkelerde onlarca tur operatörü kutup ışıkları turları düzenlemektedir. Bu operatörler kutup ışıklarının en iyi görüldüğü zaman, gün ve yer konusunda geçmişten gelen uzmanlıkları ile sizi en iyi kuzey ışıklarını görebileceğiniz yerlere götürürler ve size daha iyi imkanlar sunarlar.
Bu imkanlar daha çok sıcak içecek, fotoğraf çekim hizmeti, çadır, yiyecek gibi hizmetler olup genel olarak sağlık sorunlarınıza karşı daha fazla olası sorunlarla karşı karşıya kalmanızı engelleyecek önerileri size verebilirler. Özellikle kayalık ve karla kaplı alanlarda tek başınıza Kuzey Işıkları’nı herkesten uzakta izlemek istiyorsanız önce sağlığınızı koruyarak önlemler almanız gerekmektedir.
Kuzey Işıkları en iyi kuzeyde görünürler, bu nedenle pusulanızdan Kuzey yönünün nerede daha iyi kaldığını bulun ve kuzey yönüne daha çok bakın. Tam tersi yere bakarken Kuzey ışıkları görülebilir ve siz o anı kaçırabilirsiniz.
Dolunay varken Kuzey Işıkları görülür mü?
Evet, Dolunay varken bile Kuzey Işıkları’nı görebilirsiniz. Her zaman için çok net ve çok fazla Kuzey Işıkları’nı görebilmek mümkün olmayabilir. Genelde insanlar en iyi ve en parlak halinde Kuzey Işıkları’nı görmek isterler ancak bunun bir doğa olayı olduğunu unuturlar. İnsan eliyle yansıtılan bir ışık olmadığından ve sadece karanlıkta olduğundan dolayı her zaman aynı canlılığı beklemek doğru olmayacaktır.
Hevesinizi kırmak gibi olmasın ama, genelde Kuzey Işıkları’nı görenler beklediklerinden daha sönük gördüklerini ve fotoğraflarda olduğu kadar çok fazla ve çok parlak göremediklerini belirtebilirler. Eğer büyük bir renk cümbüşü görmek istiyorsanız sizi Kuzey Işıkları’na değil, Google’dan Kuzey Işıkları’na fotoğraflarına bakmaya yönlendirmek daha iyi olabilir. Yine de doğa düşkünü birisi iseniz ve merak ediyorsanız söyleyelim; Kuzey Işıkları karanlıkta çok iyi görünürler ve az olsa bile çoğu zaman için fotoğraflamak ve videoya kaydetmek için fazlasıyla yeterlidir.
Kuzey Işıkları kırmızı renkte görülebilir
Kuzey Işıkları’nın genel olarak bilindiği kadarı ile Dünya’ya yakınlığı 80 kilometre mesafedendir. Siz ışıkları çok alçaktan görebilirsiniz ancak yeşil renkli Kuzey ışığı 80 kilometre ötededir. Uçaklar yerden ortalama 10 kilometre yüksekte uçmakta olduğundan bu farkı anlayabilirsiniz. Kırmızı renkli olan Kuzey Işıkları ise 100 kilometre ile 240 kilometre uzaklıkta görünürler, ancak onları da insanlar göz yanılsaması olarak Dünya’ya çok yakın, bir dağın zirvesine çıksalar dokunabileceklermiş gibi görürler. Aslında hiçbir şekilde Kuzey ışıklarına dokunmak veya arasında fotoğraf çekilmek mümkün olmayacaktır.
Ancak bir uzay aracı ile Kuzey Işıkları’nın arasından geçebilir veya fotoğraf çekilebilirsiniz. 2020 yılı itibariyle bu da pek fazla mümkün değildir.
Kuzey Işıkları asla yok olmaz
Kuzey Işıkları’nın yok olup olmayacağı bir soru işareti değildir. Bilim insanları gelecekte küresel ısınmaya bağlı olarak Kuzey Işıkları’nın daha az görülecek olduğunu belirtmektedirler. Ancak hiçbir zaman Dünya bir şekilde yok olmadığı sürece Kuzey ışıkları yok olmayacaktır.
Bilim insanları giderek daha az Kuzey ışığı görülmesinin tek nedeninin küresel ısınma olmadığını, birçok farklı sebep olabileceğini ifade eder.
Kuzey Işıkları hakkında ilginç bilgiler
Kuzey Işıkları ile ilgili merak edilenler arasında farklı farklı sorular bulunmaktadır. Kuzey Işıkları ile ilgili bilinmeyenler ve ilginç bilgilerde yok değildir.
- Neil Bone’ya göre, aurora borealis (Kutup ışıkları) – kuzey şafak – terimi ilk olarak Pierre Gassendi (1592-1655) ve Galileo Galilei (1564-1642) tarafından kullanılan kelimelerdir. Her ikisi de 12 Eylül 1621’de bir ışık gösterisine tanıklık eden isimler olarak tanınmakta olup, o dönemden bugüne kadar geçen süre içerisinde o dönemde kamera olmadığından dolayı kayıtlı bir fotoğraf bulunmamaktadır. Bununla birlikte, Bone ayrıca Gregory of Tours’un (538-594) 1.000 yıl önce yapılan Kuzey Işıkları’nın bir tanımını da içermektedir.
- Modern çağda yüzlerce yıl önce Kuzey Işıkları’nı görmüş olabilecekleri tahmin edilmektedir. Ancak ilk olarak Kuzey Işıkları’nı kim veya kimlerin gördüğü konusu bir soru işareti olarak kalmaktadır. Özellikle ABD, Alaska, İzlanda, Norveç, Finlandiya bölgesine ilk yerleşen insanların Kuzey Işıkları’nı ilk gören insanlar oldukları tahmin edilmektedir.
- Kuzey Işıkları antik çağlardan beri gözlemlenmektedir. Dünya’da insanlık ırkının ilk günlerinde olup olmadığı konusunda ise soru işaretleri bulunmaktadır. Milattan Önce Kuzey Işıkları var mıydı? Sorusu kesin olarak o dönemden kalan herhangi bir eser veya bilgi olmaması nedeniyle asla bilinmemektedir.
- Çoğu 80-120 km arasında olmasına rağmen, ışıkların yüksekliği 1000 km’ye kadar çıkabilir.
- Kuzey Işıkları, yaklaşık on bir yılda bir döngü yapan büyük Güneş lekesi olayları sırasında daha sık ve canlı şekildedir.
- Ağustos-Eylül 1859, 11 Şubat 1958 ve bazı tarihlerde Kuzey Işıkları’nın daha fazla, daha canlı ve daha farklı bölgelerden görüldükleri bilinmektedir. Bu tarihlerde yaşanan bir takım Güneş olaylarının etkili olduğu düşünülmektedir.
- İzlanda, Norveç ve Finlandiya’da Kuzey Işıkları hakkında efsaneler bulunmaktadır. En bilindik efsane ise Dünya’dan diğer tarafa göçen (ölen) bazı insanların Dünya dışında yaptıkları dansların bu ışık görüntülerini oluşturduğuna inanılır. Bu durumun ve diğer Kuzey Işıkları hakkında ilginç efsanelerin bilimsel açıdan asla gerçeklik payı-oranı olmadığı konusunda bilim dünyası çok nettir.
- Haziran 1896’da, “modern auroral bilimin babası” olarak tanınmış olan Norveçli Kristian Birkeland, Güneş lekelerinden elektronların auroraları tetiklediği teorisini açıklamıştır.
- Yellowknife (Kuzeybatı Toprakları, Kanada) aurora turizminin başkentidir. Her yıl milyonlarca insan bu bölgeyi ziyaret ederek Kuzey Işıkları’nı görmek için tek bir ziyarette binlerce dolar para harcamakta ve de özellikle Kanada ekonomisine büyük oranda katkı sağlamaktadır. Kanada’da her yıl Kuzey Işıkları’nı görmek için gelen insanların sayısının milyonlarla anıldığı, Kanada’yı ziyaret eden milyonlarca insanın ilk görmek istedikleri şeylerin arasına Kuzey Işıkları’nı ilk sıralara ekledikleri kesindir.
- Kuzey Işıkları’nın bilinen en eski açıklaması, M.Ö. 568/567 Kral II. Nebukadnetsar’ın resmî gökbilimcileri tarafından yapılan gözlemlerden bir Babil kil tabletinden gelmektedir. Babil tabletlerine göre Kuzey Işıkları hakkında ne bilgi verildiği ve nasıl bir resmin çizildiği konusunda henüz hiçbir açıklama yoktur. O dönemden bu döneme kadar sağlam bir şekilde kalan eser sayısı modern çağdan önce insanların bunları saklamaması ve zeka gelişimlerinin bugüne oranla çok daha düşük kapasitede olmasından dolayı mümkün olmamıştır. Yaşanan küçüklü büyüklü savaşlarda eserlerin kaybolmasına ve Kuzey Işıkları ile ilgili bilgilerin kaybolmasına sebep olmuştur.
- Bazı insanlar Kuzey Işıkları ile ilişkili gürültü duyduğunu iddia ediyor, ancak bu fenomeni belgelemek bugüne kadar mümkün olmamıştır. Bu durumun uğultu olduğunu iddia eden insanlar olduğu gibi, ölülerin seslerini duyduğunu iddia eden insanların sayısı da azımsanacak rakamların dışında kalmaktadır.