Henüz milyarlarca insan internete bile erişemezken, şanslı olan birkaç milyar insan ise Nesnelerin İnterneti (IoT) ile aktif bağlantı kuran birçok farklı cihazı kullanmaya başladı. Milyarlarca dolar harcanan bu kategoride, insanlar artık hayatlarının çok daha fazla kolaylaştığını belirtmeye başladılar.
Nesnelerin İnterneti (IoT) cihazları nelerdir? Bu ve buna benzer sorular özellikle teknoloji ile yakından ilgisi olan insanlar tarafından sıklıkla soruluyor. Birçok insan akıllı cihazların Nesnelerin İnterneti (IoT) cihazı olup olmadığı konusunda aklında olan soru işaretine sebep oluyor.
Tartılar, diş fırçaları ve taraklar bile artık akıllandı. Bir diş fırçasını aldığınız zaman internete bağlanıyor ve telefonunuzdan hangi dişinize ne kadar basınç uyguladığınızı, ne kadar süre içerisinde fırçalama yaptığınızı ve dişlerinizin ne kadar temizlendiği bilgisini bile alabiliyorsunuz. Sadece bununla da sınırlı değil, akıllı televizyonlar Nesnelerin İnterneti (IoT) için en iyi örneklerden bir tanesi.
Eskiden televizyonlar akıllı değildi ve sadece yayın izlemeye yarıyordu. Artık öyle değil, artık insanlar televizyonlardan internete girebiliyor, televizyonları hakkında arıza bilgilerini Nesnelerin İnterneti (IoT) sayesinde cep telefonlarına bildirim olarak bile alabiliyorlar.
Akıllı çamaşır makineleri sayesinde herhangi bir sorun olduğu zaman makinenin neden hata verdiği, çamaşırları kaç dakika sonra yıkaması veya kaç derecede yıkaması talimatını bile verebiliyorsunuz.
İçindekiler
Nesnelerin İnterneti (IoT) nedir kısaca?
Kısaca Nesnelerin İnterneti (IoT) bir çip takılı olan akıllı cihazların telefon ve akıllı saat gibi ürünlere bağlı olması anlamına gelir. Örneğin bir akıllı tartı kilonuzu cep telefonunuzda olan kendi uygulamasına gönderiyor ise bu durum Nesnelerin İnterneti (IoT) sayesinde o tartının internet üzerinden sizin cihazınıza veri göndermesi sayesinde oluyordur.
Nesnelerin İnterneti (IoT) sayesinde herhangi bir cihaz interneti kendi kendine kullanmaz. Buradaki yanlışı düzeltelim. Hiçbir cihaz yapay zekalı olmadığı sürece (ki tartı gibi ürünlerde yapay zeka olmaz) internete bağlanmaz, sizin internet ağınızdan herhangi bir siteye erişmez ve sadece kendi sunucuları üzerinden bu işlemleri yapabilecek şekilde sınırlandırılmıştır. Örneğin Nesnelerin İnterneti (IoT) ile aktive edilmiş olan herhangi bir kızartma makinesi eğer ki içerisinde yapay zeka yazılımı yüklü değilse (ki yüklü olamaz) herhangi bir ağ üzerinden farklı işlemler yapmaz, yapamaz.
Nesnelerin İnterneti cihazlarına örnekler
Birçok akıllı cihaz Nesnelerin İnterneti ile aktive edilmiş cihazlardır, bunlar:
- Akıllı çamaşır makineleri
- Cep telefonu üzerinden internet ile kontrol edilen tüm ürünler
- Akıllı tartılar, ekmek kızartma makineleri, elektrikli süpürgeler
- Akıllı diş fırçaları, telefondan ısısı ve modu anlık kontrol edilen saç kurutma makineleri
Gibi birçok farklı cihazlardır. Akıllı telefona internet üzerinden bağlanan her cihaz IoT olarak geçmektedir. Ancak bazı cihazlar internet üzerinden değil kızılötesi gibi bağlantı yöntemlerine sahiptir ve bunlar IoT teknolojisini kullanan cihazlar olmamaktadır.
Nesnelerin İnterneti (IoT) zararlı mı?
Hayır, her zaman bir argüman ve asılsız iddialar ortaya atıldı, atılacaktır. En fazla ortaya atılan iddialardan bir tanesi ise ‘Nesnelerin İnterneti (IoT) cihazları bizi dinlemek ve ne yaptığımızı bilmek için üretiliyor!” iddiasıdır. Bu iddia asla doğruluğu olmayan bir iddia olarak tarihe geçmiş olsa bile bazı insanlar düşünmeden bunlara inanarak bu tür cihazlardan özellikle uzak durmakta ve eski nesil teknolojilere sahip cihazlara sahip olma isteklerini dile getirmektedirler.
Nesnelerin İnterneti (IoT) kesinlikle zararlı değildir. Bu teknolojiyi kullanıcıların gizliliğine darbe vurmak için ortaya atılmış bir teknoloji olduğunu iddia edenler yok mu? Elbette var. Ancak bu teknolojinin %99 oranında iyi kullanılıyor ise %1 oranında kötü kullanılması da mümkün.
Bugün nasıl ki dini kötü amaçlarla kullanan insanların sayısı giderek artıyor ve dini kötü amaçlarla kullanan insanlar ortaya çıkıyorsa, Nesnelerin İnterneti (IoT) için kötüye kullanım yapanların sayısında da çok az da olsa farklar olabilir.
Ancak Nesnelerin İnterneti (IoT) sayesinde kimse sizin özel verilerinizi bilemez, göremez. Şirketler örneğin tartınızda olan kilo verilerinizi anonim bir şekilde alabilir ancak bunu asla başkaları ile direkt olarak paylaşmazlar. Veya akıllı çamaşır makinesi cihazınızın arıza verilerini üretici şirket görebiliyor olabilir, ancak bunlar sadece geliştirme adımında ve sorunların çözümü adına kullanılacak olup yine sizinle ilgili herhangi bir gizlilik ihlaline sebep olmamakadır.
Bilgisayar ve akıllı telefonlarda yaptığınız her işlemin izlendiğini bilseydiniz bu cihazları kullanmayacak mıydınız? Elbette kullanmaya devam edecektiniz. Bu cihazların kullanılmasının asıl sebeplerinden bir tanesi artık büyük bir zorunluluk olmuş olması ve hayatımızda büyük oranda iyi bir kolaylık sağlamış olmalarıdır.
Nesnelerin İnterneti (IoT) ne kadar gelişmiş?
En uzun yanıt verilebilecek ve yanıtı %100 kesin verilemeyecek olan sorulardan bir tanesi bu. Mesela bugün için akıllı ampuller çok gelişti ve sensörler sayesinde hemen eve girer girmez kendiliğinden açılıyor. Ancak gece saatlerinde uyanmanıza yakın bir zamanda bu ampuller sizin uyanacak olduğunuzu bilmediği için ayağınızı sensöre götürmediğiniz sürece asla yanmıyor. Gelecekte nabız verileri ve diğer akıllı saat verileri ile bu ampuller eşleştirilerek daha fazla akıllı hale gelebilirler.
Bugün yine dünyanın öteki ucundan evinizdeki çamaşır makinesini kontrol edebiliyorsunuz. Ancak çamaşır makinesini kontrol ederken bazı komutlar veremeyebiliyorsunuz.
Örneğin çalıştırma işlemi yapabiliyorsunuz ama makinenin su sızıntısı vs durumunda manuel olarak uzaktan durdurulması talimatını cihaza veremiyorsunuz. Nesnelerin İnterneti (IoT) gelecekte çok daha fazla gelişecek ve bugüne oranla daha fazla güncellenerek çok daha fazla sayıda insanın aktif olarak kullanacağı, kullanmak zorunda kalacak olduğu eski ancak güncel bir teknoloji haline gelecek. 
Bugün için Nesnelerin İnterneti (IoT) ne kadar gelişti? Sorusuna yanıt verilecek olursa gelişme aşamasında, bebeklik aşamasında diyebiliriz. Ancak bundan 10 yıl sonra bu teknoloji her tarafta olabilecek kadar gelişmiş olacak.
Yıllardır hep aklımıza gelir, ‘sokak lambaları nasıl sabah saatlerinde kendiliğinden sönüyor, akşamları yanıyor’ veya ‘sokak lambaları patladığında bunu nasıl biliyorlar ve hemen tamir ediyorlar?’ Bu sorular her zaman yanıtsız kalıyor.
Ancak bugün için yerel yetkililer bir sokak lambasının patladığını sistemden göremiyorlar, ancak bir temizlik görevlisi veya herhangi bir vatandaş bildirirse bu lambalar onarılıyor. Ve içerisinde yer alan zamanlayıcı sayesinde bu lambalar her zaman belirli saatlerde yanıyor, belirli saatlerde ise kendiliğinden kapanıyor. Zamanlayıcılar bu işe yarıyor ancak zaman zaman sokak lambalarının bozulan zamanlayıcıları nedeniyle kapanmadığı oluyor.
Gelecekte devletlerin özellikle yerel yönetimlerin Nesnelerin İnterneti (IoT) kullanmaya başlaması sonucunda sokak lambalarının bile akıllı hale gelmesi mümkün olacak. Bir merkezi yetkili sokak lambalarını uzaktan kapatıp açabilecek, olası arıza durumunu anında görerek hemen müdahale ekiplerini ilgili lambaya yönlendirebilecek.
Tüm bunlar olurken bir taraftan ise yapay zeka sayesinde bu lambaların karanlıkta otomatik saat sınırı olmadan yanması, aydınlıkta ise kendiliğinden kapanması sağlanabilecek. Örneğin aşırı yüksek binaların olduğu sokaklarda lambalar 8’de açılırken, üstü tamamen açık mahallede lambalar kendiliğinden 9’da açılabilir hale gelebilecek.
Bugün bunlara insanlık olarak çok dikkat etmiyor olabiliriz. Ancak gelecekte enerjinin tasarruflu olarak kullanılmasına daha fazla enerji talebi nedeniyle daha çok ihtiyaç duyacağız ve bunlar hepimizi bekleyen yenilikler olarak sokaklarda bizleri karşılamak zorunda kalacak.
Nesnelerin İnterneti (IoT) gizlilik sorunlarına yol açacak mı?
Social networking concept.
Evet açacak. Birkaç satır üstte yazdığımız ”kötüye kullanım”bu konuda devreye girecek. Bazı uyanık şirketler ve siber saldırganlar Nesnelerin İnterneti (IoT) ile aktif olarak bağlı cihazlarda olan kayıtlara erişebilecekler.
Örneğin geçtiğimiz haftalarda ABD’de bir akıllı güvenlik kamerası siber saldırganlar tarafından hacklendi ve bir çocukla konuşan siber saldırgan çocuğu tabiri üzerinde ‘ödünü kopardı’. Bu tür olaylarla gelecekte daha fazla karşı karşıya kalma riski çok daha yüksek, ancak bu tür gizlilik sorunlarına karşı gelecekte daha güvenli olan şirketler ortaya çıkacak, bu şirketlerin ürünlerini tercih edenler ve en ucuzu yerine, en iyisini tercih edenler her zaman için yine gizliliklerini koruyabilecekler.
Bugün Huawei hakkında ABD tarafından yapılan açıklamalarda tüm verileri izlediği ve kullanıcıların verilerini Çin merkezi hükümeti ile paylaştığı biliniyor. Bu nedenle Huawei son dönemde büyük kayıplar yaşadı ve kullanıcılar bu markanın yerine güvenliği kanıtlanmış olan Apple ve Samsung marka cihazlara geçtiler.
Apple çok güvenli olarak biliniyor ve bu tür olaylar ile gündeme gelmiyor. FBI tarafından istenen şifre bilgilerine bile izin vermeyen Apple’ın bu sayede güvenlik konusunda çok iyi olduğunu biliyoruz, en azından gizlilik konusunda herhangi bir devlet ile bile yasal bir istek olsun olmasın bilgi paylaşmadığı biliniyor. Samsung bu tür bir durumla karşı karşıya kalmadı ancak en azından kullanıcıların verilerini devlet ile herhangi bir şekilde paylaşmıyor.
Gizlilik problemleri gelecekte IoT nedeniyle çok daha fazla yaşanacak. Kullanıcıların ev içi akıllı IoT kameraları siber saldırganlar tarafından ele geçirilebilecek ve bu tür haberleri nadiren bile olsa yerel ve yabancı basında okumak zorunda kalacağız. Ancak tüm bunlar yine güvenliğini en üst düzeyde almayan, güvenilir cihazlar kullanmayan kullanıcıların başına gelecek. Bunları engelleyebilmek için ise yapılması gerekenler her zaman en güncel yazılımları kullanmak, en pahalısı veya en ucuzu değil, en iyisini seçmek sayesinde önüne geçilebilecek.
Gizlilik giderek daha fazla önemli olacak ve güncellenecek
İnsanların gelecekte bu tür Nesnelerin İnterneti (IoT) teknolojisine ilgi gösterecek olması sonrasında daha fazla şirketin bu tür cihazlar üretmesi mümkün olacak. Şirket ve cihaz sayısında rekor düzeyde bir artış yaşanacak ve bunun sonucu olarak ortaya beklenmedik büyük bir sektör çıkacak. Bugün Nesnelerin İnterneti (IoT) konusunda bazı soru işaretleri olduğu bilindiğinden birçok yeni şirket birkaç yıl beklemeyi ve sektörde nelerin değişeceğini görmek istiyor.
Bugün Philips akıllı ev ürünleri üretiminde lider bir şirket olarak bilinirken, yine Apple ve Xiaomi gibi şirketlerde Nesnelerin İnterneti (IoT) alanına yatırımlarını hiç durmadan arttırma girişimi içerisindeler. Bu şirketlerin bu alanda yaptıkları yatırımlar yine gelecekte en güvenilir ve en fazla satan Nesnelerin İnterneti (IoT) cihazlarının bu şirketlere ait olmasını getirecek olsa da, Tesla örneğinde olduğu gibi piyasaya bir anda girebilecek ve çok fazla başarı hikayesi ile kısa süre içerisinde adından söz ettirebilecek şirketlerin olması muhtemel olacak.
Gizlilik konusunda çok önem veren şirketler her sene daha fazla bu alanda yatırımlarına güç katarak bazı ‘gizlilik odaklı’ insanların isteklerine de en iyi, en güvenli korumalarla yanıt verebilecekler.
Kaynaklar ve ileri okuma:
https://www.wired.co.uk/article/internet-of-things-what-is-explained-iot
https://www.ibm.com/blogs/internet-of-things/what-is-the-iot/
https://www.forbes.com/sites/jacobmorgan/2014/05/13/simple-explanation-internet-things-that-anyone-can-understand/
https://www.iotforall.com/what-is-iot-simple-explanation/