İçindekiler
- Kafein Nedir?
- Kafeinin Tarihi
- Kafein Nelerde Bulunur?
- Modern Dünyada Kafein
- Kafein’in Görevi Nedir?
- Kafein Faydaları Nelerdir?
- Kafein Etkisini Ne Kadar Süre Gösterir?
- Kafein Hamileler İçin Zararlı Mı?
- Kafein Zararları Nelerdir?
- Ne Kadar Kafein Tüketilmeli?
- Kafein Toleransı Ne Anlama Gelir?
- Kafein Çocuklara Zararlı Mı?
- Kafein Bağımlılık Yapıyor Mu?
- Kafein Hafızayı Güçlendirir Mi?
- Kafein Doping Sınıfına Giren Bir Madde Mi?
- Besinler İçindeki Kafein Miktarları Nedir?
- Kafein Nasıl Çalışıyor?
- Kafein Bir Uyuşturucu Mu?
- Kafein Alerjisi Nedir?
- Kafein Alerjisi Belirtileri Neler?
- Kafein’in Farmakolojik Özellikleri Neler?
- Kafein İle Benzer Yanları Olan Maddeler Neler?
- Kafein’i Spor Faaliyetlerine Etkileri Neler?
- Kafein’in Kullanım Yaygınlığı Nasıl?
Kafein Nedir?
Kafein nedir diye sorup yüzeysel olarak açıklamak gerekirse, doğal olarak çay yapraklarında, kahve çekirdeklerinde, kakao tohumlarında, kola fındığında ve bazı bitkilerin içeriğinde yer alan uyarıcı bir maddedir. Gelin şimdi Kafeinin keşfini, işlevini, insanlar üzerindeki faydalarını ve zararlarını ele aldığımız yazımıza derin bir dalışa geçelim.
Kafeinin Tarihi
Kafein nedir sorunundan sonra kafeninin içinde bulunduğu doğal bitkilere de bir bakmak gerekir. Binlerce yıl önce, çeşitli kültürlerde doğal kaynaklardan elde edilen içeceklerin keşfiyle kafeinin tarihçesi başlar. Kafeinin keşfi ve tüketimi hakkında net bir tarih yoktur, ancak kafein içeren bitkiler ve tohumlar yüzyıllardır farklı toplumlarda kullanılmaktadır.
Kafein Nelerde Bulunur?
– Kahve (Kahve Çekirdeği)
Kahvenin nasıl keşfedildiğine dair bilinen en yaygın bilgi 9. yüzyılda Etiyopya’da bir çobanın hayvanlarının kahve çekirdeği içeren bir çalı türünden yedikten sonra daha enerjik olmasını fark etmesidir. Bu olay kahve çekirdeklerinin toplanıp, işlenip ve sonunda sıcak su ile karıştırılması ile dünyanın ilk kahvesinin üretilmesine yol açmıştır.
– Çay
Efsaneye göre çayın tarihi Milattan Önce 2737 yılında yaşamış Çin İmparatoru Shen Nong ile ilişkilendirilerek bir gün imparator kaynayan bir suyun içine rüzgârla birlikte gelen birkaç çay yaprağının gelmesiyle suyun renginin değiştiğini gördü. İmparator bu “yeni” içeceği içtiğinde canlandırıcı bir etkisi olduğunu hissetti ve çay tüketiminin böyle başladığı düşünülür.
– Kakao
Kakao, yaklaşık 3000 yıl önce Maya ve Aztek uygarlıkları tarafından Orta Amerika‘da kullanılmaya başlandı. Kakao çekirdekleri bu kültürlerde kutsaldır ve çeşitli ritüellerde kullanılır. Kakao, Avrupalıların Amerika’ya istilası ile birlikte Avrupa’ya yayıldıkça popüler bir içecek haline geldi.
– Kola Fındığı
Batı Afrika’daki yerel halk tarafından kola fındığı, kafein bakımından zengin olduğu için enerji veren, yorgunluk gideren ve açlığı bastırmak amaçlarıyla kullanılmıştır.
Bu bitkisel kaynaklardan elde edilen içeceklerin yaygınlaşması nedeniyle, kafein günlük olarak dünya çapında milyonlarca insan tarafından tüketilmektedir. Kafeinin keşfi ve kullanımı, insanlık tarihinde önemli bir rol oynamıştır ve çeşitli kültürlerin toplumsal dokusunda önemli bir rol oynamıştır.
Modern Dünyada Kafein
20. Yüzyılın başlarında kafeinli ürünlerin çeşitliliği artmaya başladı. Kafeinin uyanıklığı artırma özelliği, özellikle 2. Dünya Savaşı sırasında askerler arasında hızla popüler hale geldi. Kafein, bu tarihten itibaren çikolata barları, enerji içecekleri ve hatta kafeinli sakızlarda kullanılmaya başlandı.
21. yüzyılda kafeinli ürünlerin çeşitliliği ve erişilebilirliği arttı. Kahve dükkanları her köşe başında, enerji içecekleri marketlerin raflarını doldurdu. Günümüzde, kafeinin sağlık üzerindeki etkileri, spor performansı üzerindeki etkileri de dahil olmak üzere çok sayıda araştırma yapılmaktadır.
Kafein’in Görevi Nedir?
Kafein’in işlevi, yorgunluk ve uyuma hissini azaltmaktır. Beyinde yer alan nöronlar uyanıklık süresince çalışırlar. Bu süre içinde ise adenozin adını alan reseptörlere bağlı bir madde oluşarak, adenozin seviyesi vücut tarafından devamlı takip edilir. Uyku uyunmamaışsa veya uzun süre çalışılmışsa adenozin seviyesi artar ve yorgunluk ortaya çıkar. Dışarıdan içecekler ile alınana kafein ise kontrol ile aynı görevi görerek, 6 saatlik adenozin yerine geçerek, yorgunluk hissini ortadan kaldırır.
Kafein Faydaları Nelerdir?
Kafein yararları şu şekilde sıralanır:
- Dinlenme ihtiyacını daha az hissederek çalışmayı sağlar.
- İdeal ölçüde tüketim ile Alzheimer hastalığını önlemede etkilidir.
- Odaklanmayı yüksek düzeye çıkarır.
- İdeal oranda tüketimde spor ardından yaşanan bitkinlik hissinin önüne geçer.
- Ezberleme işlemlerinin daha kolay yapılmasına yardımcı olur.
- Reaksiyon hızını yükseltme etkisi ile refleks gerektiren tenis gibi sporların daha başarılı yapılmasına ve tepkilerin daha hızlı verilmesine olanak sağlar.
- Kas ağrılarını düşürür.
- Metabolizma hızını yükselterek, yağ yakma kapasitesini artırır.
- Nabzı ve kan basıncını artırarak, böbreklerde daha fazla kan süzülmesini ve vücuttan su atımının daha hızlı yapılmasını sağlar.
- Şişkinliği gidermeye yardımcı olur.
- Beyinde yer alan belirli damarları olumlu etki ile daraltarak, migren tedavinse yardımcı olup, baş ağrısını dindirir.
- Akciğer sağlığını destekler ve bronşit riskini azaltır.
- İdeal tüketim seviyesinde felç olma risklerini % ¼ oranında düşürmektedir.
- Deri hastalıklarının iyileşme sürecine katkıda bulunur.
İnsanlar neden ot yemiyor? Merak edilen bilgiye yazımızdan bakabilirsiniz.
Kafein Etkisini Ne Kadar Süre Gösterir?
Kafein’in etki süresi, 4 ila 6 saat arasındadır. Akşam saatlerinde 22:00’da vücuda alınana kafein kişinin saat 3:00’a kadar kendini dinç hissetmesini sağlar. Belirli bir süre uykuya dalınmış ve ardından kalkılmış etkisi uyandırır. Uykuya eşdeğer olmayan kafein belirli ölçülerde tüketilmelidir.
Diğer yandan, fizyolojisi gereği, karaciğer üzerinde katelize olur. Kafein, 20 dakikalık süre içinde % 90 oranında temizlenir. Sindirim sistemi ile hızlı bir şekilde absorbe olarak, yüksek plazma konsantrasyon seviyesine 40 dakika içinde ulaşır. Plazmalarda serbest yağ asidi seviyesini yükseltir. Bu kapsamda kolaylıkla merkezi sinir sistemine etki eder.
Kafein, Lipohilitik niteliği yani yağı seven yapısı ile kolaylıkla bütün vücuda ulaşır. Kan ve beyin bariyerlerinden plasentaya geçiş yapar. Yağ oksidanları üzerinde etkilerini göstererek, iskelet kaslarına ve merkezi sinir sistemine doğrudan etki uygular. Vücutta yer alan lipofiz bez sayını artırır.
Kafein Hamileler İçin Zararlı Mı?
Kafeinin gebeler için zararı, 500 mg üzeri tüketimde ortaya çıkar. Çalışma sisteminde plasentaya ulaşabilmesi ve bebeği etkilemesine bağlı yüksek tüketimi önerilmez. Yüksek oranda kafein tüketen anne adayları, İkinci trimester düşüklerine neden olma riski taşırlar. Bu durum 500 mg’den fazla kafein tüketimi yapan anne adaylarında gözlemlenir.
Kafeinin ideal oran üzerinde tüketimi anne karnında yer alan bebeğinde kalp atışlarını hızlandırır. Emzirme döneminde yüksek tüketimi aynı şekilde bebeği etkiler. Dolaşım ve sinir sistemi üzerinde uyguladığı davranış değişikleri bebekler üzerinde de görülür. Bebeğin doğum ardından unutkanlık ve gelişim bozukluğu gibi problemleri yaşaması için aşırı kafein tüketiminden kaçınılması gerekir.
Kafein Zararları Nelerdir?
Kafein’in zararı hakkında detaylar şu şekilde sıralanır:
- Yüksek tüketimde uykusuzluğa bağlı sinir artışı,
- Yüksek tüketimde mide bulantısı,
- Vücutta ısının artışı,
- Nabız atışı yükselmesine bağlı ellerde titreme
Vücudun ihtiyaç duyduğundan çok daha fazla kafein tüketimi yapılması bu gibi problemlere neden olur.
Sağlıklı gıda tüketmek gerçekten faydalı mı? Merak ediyorsanız yazımızı inceleyebilirsiniz.
Ne Kadar Kafein Tüketilmeli?
İdeal kafein tüketme ölçüsü, kişinin ağırlığının her kilogramı için günlük 6 miligramdır. Bu değer kişinin kilosuna bağlı olarak değişir. 80 kilo olan bir birey, bir gün içinde 480 miligram kafein tüketerek, kafein’in faydalarından yararlanır. 350 miligram kafein ise günlük enerji miktarını tam anlamı ile karşılar. Normal bir porsiyon kahvenin içinde 150 miligram kafein bulunur. Bu kapsamda günde 3 bardak tüketim yapılır.
Kafein Toleransı Ne Anlama Gelir?
Kafein toleransı, kafeinin aşırı tüketimi ardından önceki etkileri alamama ve etkileri fark edememe durumudur. Yüksek miktarda kafein tüketmeyen bir birey günün ilk kafeinini aldığında, çarpıcı ve ayıltıcı bir his duyar. Enerji ve odaklanmayı yüksek düzeye ulaştırır.
Yüksek miktarda kafein tüketen bireyler ise kafeini fazla miktarda tüketmedikleri sürece aynı etkileri alamazlar. Hiç tüketim yapmadıkları günlerde ise kendilerini oldukça yorgun hissederler. Bu toleransı yenmek için ise 9 gün boyunca günde sadece 1 bardak kahve tüketimi yapılıp, diğer kafeinli içecek seçeneklerini çaya çevirmek gerekir. 9 günlük az kafein tüketimi ardından eski etkiler alınmaya devam edilir.
Kafein Çocuklara Zararlı Mı?
Kafein’in çocuklara zararı ideal tüketim oranı olan 2.5 mg’de bulunmaz. Çocuklar üzerinde özel bir etkisi bulunmayan bu madde, sadece yüksek tüketim koşullarında zarar gösterir. Miktarı abartılmadan tüketildiği sürece, çocuklara yönelik her hangi bir zarar vermez.
Kullanım standartında ise 12 yaş altı çocuklara bir günde 2.5 mg’den fazla verilmesi önerilmez.
Kafein Bağımlılık Yapıyor Mu?
Kafeinin bağımlılık yapması mümkün değildir. Kafeinin yüksek miktarda tüketilmesi halinde yaşattığı etki kafein toleransıdır. Bağımlılık, alkol ve uyuşturucu gibi zararlı alışkanlıkların yarattığı ve hayati tehlikeye sürükleyen kavramdır. Kafein tüketiminde yaşanan tolerans etkisi ile 10 günlük periyotta tüketimin azaltılması ile giderilir.
Kafein Hafızayı Güçlendirir Mi?
Kafein’in hafızayı kuvvetlendirmesi mümkündür. Bu işlem bir deney kapsamında kanıtlanmıştır. Psikoloji ve Beyin Bilimleri doktoru Michael Yassa, kafein tüketme alışkanlığı bulunmayan 160 kişin,n katılımı ile bir deney gerçekleştirmiştir. Bu kapsamda, katılımcılara belirli objelerin resimleri, belirli sürede gösterilmiştir. Resimlerin ise akılda tutulması talep edilir.
İkinci adımda deneklere 200 miligramlık kafein tabletleri verilmiş ve yeni resimler gösterilmiştir. Deney sonunda resimlere ilişkin akılda kalan bilgiler sorulduğunda ikinci aşamada kafein alımı ardından verilen doğru cevap oranının çok daha yüksek olduğu tespit edilmiştir.
Kafein Doping Sınıfına Giren Bir Madde Mi?
Kafeinin doping sayılması hakkında verilen kararda sadece tüketim oranına sınırlandırma getirilmiştir. Dünya Dopingle Mücadele Ajansı tarafından 2018’de yayıma alınan ‘’ Yasaklı Madde’’ listesinde izleme programı içinde bulunan kafein için Olimpiyatlar kapsamında sınırlı miktarda tüketilmesi kararı alınmıştır. Bu karar kapsamında tam anlamı ile doping maddesi sayılmayan kafein’in Olimpiyat katılımları çerçevesinde belirtilen miktarın üzerinde tüketimi halinde doping tespiti yapılır.
Besinler İçindeki Kafein Miktarları Nedir?
Besinlerdeki kafein ölçüleri şu şekilde sıralanır:
- 1 porsiyonluk filtre kahvede 150 miligram,
- Her biri 1 porsiyon olmak üzer espressoda 100 mg,
- Türk kahvesinde 60 mg,
- Hazır tekli kahvede 50 mg,
- Fincan yeşil çayda 20 miligram,
- 1 kutu kolada 45,
- Sütlü çikolatanın 100 gramında 20,
- Bitter çikolatanın 100 gramında 60 miligram,
Bu ölçü değerleri kadar farklı besin ve içeceklerde kafein yer alır.
Türkiye’nin sokak lezzetleri ne kadar hijyenik ve güvenli? Merak edilen bilgiler yazımızdadır.
Kafein Nasıl Çalışıyor?
Kafeinin çalışması, merkezi sinir sistemini ve sinapsları doğrudan etkileme işlemi ile gerçekleşir. Bu kapsamda kişinin uyanık kalması sağlanır. Kafein çalışması, yorgunluk bitkinliğe sebep olan ve sinir boşluklarında biriken asetilkolin ve adenozinin parçalanmasını sağlayarak uyanık kalma faaliyetini ortaya çıkarır.
Kafein Bir Uyuşturucu Mu?
Kafeinin uyuşturucu olması hakkında detaylar şöyledir:
- Kafein tüm dünya genelinde kullanımı sınırlandırılmamış olan psikoaktif maddedir.
- Diğer bir ifade ile uyarıcı gücü bulunmasına rağmen, sağlığa yararlı etkileri bulunması ve kimyayı etkileyerek zindelik vermesi sebebi ile kullanımı serbesttir.
- Bu uyarıcı madde, en çok tüketilen doğal çay ve kahve çeşitlerinin tümünde bulunur.
Kafein Alerjisi Nedir?
Kafeine alerji, mide ağrısı, kalp atışında hızlanma ve ellerde titreme gibi olumsuz etkileri kafein tüketimi ardından yaşayan insanlarda bulunan problemdir. Her hangi bir sebebe veya kafeinin zararlarına bağlı olmadan kişinin vücudunun tamamen kafeine karşı duyarlı olması sonunda ortaya çıkar.
Kafein Alerjisi Belirtileri Neler?
Kafein alerjisi semptomları şu şekilde sıralanır:
- Kahve tüketiminde sık hapşurma,
- Boğazların ve ağzın şişmeye başlaması,
- Baş dönmesi,
- Egzama oluşumu,
- Nefeste darlık,
- Hiperaktivitenin artması,
- Düşünceleri kahve tüketimine rağmen toparlayamama,
Bu gibi belirtiler kafeine karşı alerjiye sahip olunduğunu gösterir.
Kafein’in Farmakolojik Özellikleri Neler?
Kafein’in farmakolojik nitelikleri şu şekilde sıralanır:
- Merkezi sinir sisteminde psikotropik etki uyandırma,
- Solunum sistemini uyarma,
- Enerjiyi yükseltme,
- Diüretik etki diğer bir ifade ile idrarı söktürme,
Kafein bu farmokolojik özelliklere sahiptir.
Kafein İle Benzer Yanları Olan Maddeler Neler?
Kafeinle benzeyen maddeler şu şekilde sıralanır:
- Guaranin: Kafeinin yakın akrabası olan bu madde, sinir sistemi üzerinde etkili, Guarana bitkisinde bolca bulunan içeriktir.
- Tannin: Kafeinle yakın özellikleri taşıyan, sinir sistemi üzerinde etkili çay içinde yer alan ikinci maddedir. Vücutta su tutumunu düşüren ve su kaybını yükselten doğal içeriktir.
Kafein’i Spor Faaliyetlerine Etkileri Neler?
Kafeinin spor eylemlerine etkileri şu şekilde sıralanır:
- Spor performansını yükseltir.
- Tarihte sporda daha dirençli bir yapıya ulaşmak amacıyla kullanılmıştır.
- Spor performansını yükseltici etkisi, 1970 yılında David Costill tarafından keşfedilmiştir.
- Deney kapsamında ağırlık kaldıran bireylerin daha raht çalıştıkları fakat küçük yan etkilere maruz kaldıkları kanıtlanmıştır.
- Yan etkileri kuvvetli olmayan kafein kullanımı ile ergojeniklik beraberinde gelen güç artışı gözlemlenir.
- Performansa pozitif etki ise kafein tüketimi ardından, kortizol hormonlarının salgılaması ve kandaki adrenalin miktarının artması ile edilir.
- Olimpiyatlara katılımda kafein kullanımına bu kapsamda sınırlandırma getirilmiştir.
Kafein’in Kullanım Yaygınlığı Nasıl?
Kafein’in kullanımdaki yaygınlığı hakkında bilgiler şu şekilde sıralanır:
- Büyük oranda çay, kahve ve çikolata içinde kullanılır.
- En yaygın şekilde tüketilen farmakolojik maddedir.
- En fazla oranlar % 75 değerinde kahve formunda tüketilir.
- Yüksek değerler kapsamında Amerika Birleşik Devletleri her yıl tükettiği kahve miktarının % 30’luk kesimini ithal eder.
- Amerika’da kişi başına günlük 228 mg kafesin tüketimi yapılır.
- İskandinav ülkelerinde ise kişi başı 400 mg kafein bir günde tüketilir.
- Kafeini en çok tüketenler ise vardiya çalışanları, askeri personel, sporcular, yorgunlukla savaşması gereken çalışan kategorilerdir.
- Kullanım yaygınlığı çerçevesinde bir günde 400 mg’ye kadar kafein tüketimi olumsuz etkilere sebep olmaz.
Düdüklü tencere tehlikeli mi? Hakkında detaylara yazımızdan ulaşabilirsiniz.
Kafeinin çay ve kahve, kakao içeriğinde yer alan ve aslen hayvanların merkezi sinir sisteminde bulunan uyarıcı maddedir. Kafein anlami azda olsa biliyordum ama bu site sayesinde daha aydinlatici sekilde ogrendim.
Şimdi daha iyi anlamış oldum kelime anlamını sayenizde .
kafein nedir. Ne anlama gelir. Bunun ilgili bir çok bilgiler. Edindim. Sayenizde teşekkür ediyorum. Zovovo ya süpersiniz.
Tesekkur ederim bilgiler icin sayfanızda istediğim bilgileri aliyorum
Kafein hakkında açıklayıcı ve bilgi verici bir yazı olmuş. Emeğinize sağlık diyorum.
Kafeini öğrendim hepinize teşekkür ederim
Fazla bir bilgim yoktu buradan öğrendim sizlerde tavsiye ederim
Kafeini Gerçekten Güzel Bir Şekilde Anlatmışlar Çok Bilgilendirici Olmuş Herkeze Tavsiye Ederim
Fazla bir bilgim yok ama site sayesinde öğrendim herkese tavsiye ederim
Hiç bir şekilde bir bilgim yok ama site sayesinde öğrendim sizlerde tavsiye ederim
Gerçekten Nolduğunu Bilmiyordum Zovovo Sayesinde Öğrendim Teşekkürler Zovovo
Bukadar İyi Anlatanınıda Görmemiştim Siz Harika Bir Sitesiniz Hatta Süper 🙂
zovovo yazılarınızı sürekli okuyorum. çok güzel makaleler yazıyorsunuz. kafeinide sayenizde kapsamlı bir şekilde öğrendim.
Kafein hakkında oldukça bilgilendirici ve aydınlatıcı bir yazı olmuş sonuna kadar hiç sıkılmadan okudum emeğinize sağlık teşekkürler.
Harika bilgiler zovovo.com teşekkürler emeğinize sağlık