Kuarklar maddenin temel yapı taşlarından biri olarak kabul edilirler ve bir araya gelerek hadronları oluştururlar. Hadron denilen parçalara örnek olarak proton ve nötronlar verilebilir. Yakın bir zamana dek maddenin en küçük yapı taşının atom olduğu düşünülmekteydi. Daha da ufak parçaların var olduğu geçtiğimiz yüzyılda yapılan çalışmalarla ortaya koyulmuş oldu. Atomdan çok ama çok daha küçük ve hafif bir yapıya sahip olan kuark çeşitleri günümüzdeki en küçük parçacıklar olarak kabul edilmektedir. Kuark Nedir konusuna kısaca değindik. Şimdi detaylara geçelim.

Diş sızlaması nedir, tedavisi nasıl olur? Detaylarını da inceleyebilirsiniz.

Kuarkların Özellikleri Nelerdir?

Kuark Nedir, Çeşitleri Nelerdir?

Kuarkların özellikleri şu şekilde sıralanabilir:

  • Asla yalnız olmazlar. Baryon, mezon yada hadron oluşturmak için bağ kurarlar. Mezonlar iki kuarktan, baryonlar da uç kuarktan oluşan yapılardır.
  • Elektrik yüküne, renk yüküne ve kütleye sahiptirler.
  • Dört temel kuvvetin her biriyle etkileşim halindedirler.
  • Farklı tipleri bulunur.

Kuark Terimi Nereden Gelmektedir?

Kuark terimi İrlandalı yazar Jame Joyce’un Finnegan’ın Uyanışı adlı romanından gelmektedir. Bu kitapta Fizik bilimiyle alakası olmayan bir terim olarak kullanılan bu kelime, sonrasında Murray Gell-Mann tarafından bu parçacıkları tanımlamak için kullanılır olmuştur. Kelimenin kökenin bir bilim insanının edebiyata duyduğu ilgiden gelmektedir. Kuark nedir konusunda şimdi sıra çeşitlerine geldi.

Kuark Çeşitleri Nelerdir?

Kuark türleri şu şekilde sıralanabilir:

  • Yukarı (up)
  • Aşağı (down)
  • Tılsım (charm)
  • Acayip (strange)
  • Üst (top)
  • Alt (bottom)

Aşağı Ve Yukarı Kuark Nedir?

Aşağı ve yukarı kuark en hafif kuarklar olarak kabul edilirler. Yukarı kuarklar 2/3e yüküne sahipken aşağı kuarklar -1/3e değerinde bir yüke sahiptirler. Proton ve nötronları bu kuarklar meydana getirmektedir. Bu oluşum şu şekilde gerçekleşir:

  • Proton iki tane yukarı kuarkla bir tane aşağı kuarkın birleşiminden oluşur.
  • Nötron ise iki tane aşağı kuarkla bir tane yukarı kuarkın bir araya gelmesinden oluşur.

Acayip Kuark Nedir?

Acayip kuark sıra dışı özellikleriyle dikkatleri üzerine çeken kuarklardan biridir. 20. yüzyılın ortalarında yürütülen bir araştırma kapsamında bir çekirdek ile proton çarpıştırılmıştır. Bu çarpışma sonrası elde edilen ürünlerin ömrü beklenenden daha uzun olmuştur. Elde edilen ürüne bu yüzen lambda parçacığı adı verilmiştir. Baryon türünde olan bu parçacık bir tane aşağı, bir tane yukarı ve bir tane de acayip kuarktan meydana gelmektedir. Bu parçacığın keşfi aynı zamanda acayipliğin korunumu adı verilen bir fizik yasasının da oluşturulmasına imkan tanımıştır.

Kuark İle İlgili Video Anlatım

Kuark Nedir konusuyla ilgili bilgilendirici bir video.

Tılsım Kuark Nedir?

Tılsım kuark kendi has özellikleri bulunan bir mezonun keşfedilmesiyle birlikte bilim dünyasına giriş yapmıştır. Standart bir protonon kütlesinin üç katı ağırlığa sahip olan bu mezonun içinde özgün bir kuarkın bulunduğu düşünülmüştür ve bu düşüncenin doğru olduğu tasdik edilmiştir. Bu kuarkın aynı zamanda acayip kuarka dönüşmek gibi bir özelliği de bulunmaktadır.

Bilgi türleri hakkında detaylara da bakabilirsiniz.

CERN Deneyi Nedir?

Büyük patlama deneyi olarak da isimlendirilen CERN deneyi İsviçre’de inşa edilmiş olan bir yapıda yürütülen bir deneydir. Kuarkların bulunması bu deneye ön ayak olmuştur. Çeşitli kişiler tarafından Tanrı parçacığı olarak da isimlendirilen Higgs bozonunu keşfetmek için CERN’de çeşitli deneyler yapılmaktadır. CERN’de yaklaşık 3000 kişi çalışmaktadır. Buradaki kişiler dünyanın var oluşu ve evrenin tarihi hakkında çeşitli çıkarımlar yapmak için bir araya gelmiştir. Bu deney kapsamında zıt yönlü proton parçacıkları hareket ettirilir ve hızlandırılır. Bu parçacıklar bir noktadan sonra hızlandırılarak ufak bir patlama elde edilir. Bu patlama aslında Big Bang’in (Büyük Patlamanın) bir kopyasıdır.

Büyük Patlama Nedir?

Big Bang olarak da isimlendirilen patlama yaklaşık 13.8 milyar yıl evvel oluştuğu tahmin edilen bir patlamadır. Böylesi bir patlamanın gerçekleştiğine dair çeşitli kanıtlar olduğu için pek çok bilim insanı böyle bir olayın gerçekleştiğini düşünmektedir. Bilindiği üzere evren sürekli olarak genişlemektedir. Böylesi bir genişlemenin var olması için uzak bir zamanda sıcak ve epey yoğun bir başlangıç durumunun olması gerektiği düşünülmektedir.

Büyük Patlama Nasıl Oluştu?

Büyük patlamanın gelişimi bir fındıktan bile daha ufak olan bir noktaya dayanmaktadır. Kainatta bilinen her şeyin bu noktaya sıkışmış olduğu bilinmektedir. Uzay ve zaman da bu noktanın içindedir. Patlamanın hemen ardından kütle çekim kanununun etkili olduğu bilinmektedir. Evrenin genişlemesi böylece yavaşlamıştır. Kainatın sıcaklığı bir saniyede 2 trilyon derece kadar düşmüştür ve bu aşamada ilk kuark örnekleri oluşmuştur. Bu kuarklar birleşerek proton ve nötronları yaratmıştır. Sonrasında ise atomlar meydana gelmiştir. Patlamanın üzerinden 100 milyon yıl geçtiğinde helyum ve hidrojen atomları bir araya gelerek ilk yıldızları oluşturmuştur. Sonrasında diğer elementler de bu yıldızların içerisinde yaratılıştır.

Büyük Patlamadan Önce Ne Vardı?

Büyük patlamadan öncesi ile alakalı iki farklı teori bulunmaktadır:

  • Büyük sekme teorisi: Bu teoriye göre daha evvel var olan bir evren çöküp bir kara deliğe dönüşmüştür. Sonrasında bu kara delik büyük patlama ile yeniden genişlemiş ve şu anki evrenin oluşmasına ön ayak olmuştur. Bu teoriye göre evren çeşitli döngüler halinde genişler ve çöker. Bu olay milyarlarca yıllık bir döngü ile gerçekleşir. Bu teorinin iki kusuru vardır: ilk evrenin oluşumunu açıklamamak ve entropinin nereye gittiğini bulamamak.
  • Sınır yok önermesi: Büyük patlamadan evvel hiçbir şeyin var olmadığını savunur. Bu önerme Stephen Hawking tarafından öne sürülmüştür.

Higgs Bozonu Nedir?

Kuark Nedir, Çeşitleri Nelerdir?

Higgs alanı olarak da isimlendirilen bu kavram parçacıklara kütle kazandıran bir mekanizma olarak tanımlanabilir. Bu mekanizmayı ünlü bir kişinin dikkatleri üzerine çekmesiyle özdeşleştirmek belli bir ölçüye dek mümkündür. Bir odada birçok insan bulunsun. Bu odaya giren ünlü biri pek çok kişiyi etrafında toplayacaktır. Bu sırada bu ünlü odadaki kişilere kütle kazandırmak gibi bir vasfı olsaydı tam manasıyla bir Higgs bozonu gibi çalışabilirdi.

Tanrı Parçacığı Nedir?

Tanrı parçacığı basın tarafından Higgs bozonuna verilmiş isimdir. Kelimenin kökeni “God Damn Particle” söz grubundan gelmektedir. Türkçe söylendiği vakit “lanet olası parçacık” anlamına gelen bu kelime grubu argo anlamlar içerdiği için basın tarafından yumuşatılıp Tanrı parçacığı (God particle) olarak anılmaya başlamıştır. CERN’de yapılan deneylerin Tanrı ve din ile uzaktan yakından bir ilgisi yoktur. CERN deneylerinin daha dikkat çekici hale gelmesi için uydurulmuş olan bu kelime grubunu pek çok bilim insanı hiç kullanmaz. Bu tabirin bir bilimsel makalede yer alması da günümüzde mümkün değildir.

Hodan yağı nedir? Hakkında bilgileri de inceleyebilirsiniz.

Kuarklar Neden Önemli?

Kuarkların önemi evrenin anlaşılmasıyla direkt olarak bağlantılıdır. Bu ufak parçacıklar kainatta var olan ilk parçacıklar olarak bilinirler. Evrenin gelişimini anlamak açısından bu parçacıkların kullanılması büyük önem teşkil eder. 21 ülkenin işbirliği yaparak yürüttüğü CERN deneyleri de kuark temelli çalışmaları bünyesinde gerçekleştirmektedir. Evrenin en küçük yapı taşının atom sayıldığı günlerden bu günlere gelmede kuarkların oynadığı rol epey büyüktür. 50’li yıllardan beri yürütülen çalışmalar kapsamında Higgs bozonu ispat edilmiştir ve bu büyük bir başarı olarak tarihe geçmiştir. CERN laboratuvarının bunun gibi büyük başarılara gebe olduğu tahmin edilebilir. Kainatın tarihini yazmak bu başarılar sayesinde mümkün olacak ve dünyanın geçmişi hakkında detaylı bilgiler elde edilebilecektir.

Kuark Nedir konusuyla ilgili yorumlarınızı ve sorularınızı bekliyoruz.

Kaynakça – 1: http://hyperphysics.phy-astr.gsu.edu/hbase/Particles/quark.html 

Kaynakça – 2: http://books.google.com/books?id=K7z2oUBzB_wC&source=gbs_navlinks_s

 




Kategori:

Kültür