Agora Nedir? – Türkiye’deki Agoraların Yerleri

Agora kelimesinin kökeni Yunancadan gelmektedir. Homeros’un İlyada Destanı’nda “toplantı, toplantı yeri, meclis” anlamında kullanılmıştır. Agoralar, en basit tabiriyle şehrin meydanları olarak bilinmektedirler. Şehir ile ilgili tüm politik, ticari ve dini faaliyetlerin gerçekleştirildiği ve kamu binalarının tamamının etrafında toplandığı kamusal alanlardır. İlk ortaya çıkışlarının Helenistik döneme dayandığı ve Roma İmparatorluğu döneminde ise günümüzdeki formlarına ulaştırıldığı düşünülmektedir.

İlk yapılan agoralar şekil bakımından oldukça basittir. Ortada bulunan tek bir kürsü ve etrafında ise oturma yerleri bulunmaktadır. Bu alanlarda genellikle tiyatro gösterileri ve dini içerikli şenlikler yapılmaktadır. Bunun yanında aynı zamanda şehrin alışveriş mekanı olarak da geçmektedir ve bunun Roma’daki karşılığı ise “forum”dur.

Agora nedir konusuna kısaca değindik. Şimdi detaylara geçelim.

Agoranın Mimarisi

Agorayı çevreleyen yollarda tanrılar ile tanrıçaların ve de milli kahramanların heykelleri ile yollar süslenmiştir. Agorayı koruduğuna inanılan tanrıların tapınakları ve de sunakları ise agoranın ortasında bulunmaktadır.

Çoğunlukla kentlerde aşağı ve yukarı olmak üzere iki agora bulunmaktadır ve ağırlıklı olarak dini faaliyetler yürütülmesi maksadıyla tapınaklar yer almaktadır. Bahsedildiği gibi tapınaklardaki tanrıların da bu agoraları koruduğuna inanılır. Ek olarak agoraların mimarisine konumlandırılmış birden fazla çeşmenin de agoralardaki en önemli unsurlardan biri olduğu belirtilmelidir.

İlerleyen dönemlerde şehir planlarının ızgara tipine dönmesi neticesinde ilk kez Pausanias tarafından kullanılan bir terim olan “İonia” tarzındaki agoralar inşa edilmeye başlanmıştır. Bu tarzdaki agoralar çoğunlukla dikdörtgen şeklinde, köşeli ve üç tarafı stoalarla çevrili yapılardır. Tek bir tarafı da ana caddeye açılmaktadır. Ana caddenin sonunda ise son stoa olan 4. Stoa yer almaktadır.  Bunun yanında şehirdeki tüm cadde ve sokakların da agoraya çıkmasına özen gösterilmiştir.

Özellikle milattan önce 2. yüzyıla ait agoralarda öne çıkan en belirgin unsurlar ise depo ve dükkanlardır. Bu nitelikteki agoralar portikler ile çevrilmiştir. Dükkanların ön kısımlarında gezip dolaşabilmek adına yollar ve oturabilmek maksadıyla yapılmış sıralar bulunmaktadır. Yolun orta kısmında ise portatif tezgahlar ile satıcıların ürünleri sergilenmektedir.

İonia agoraları klasik Helen mimarisinin örnekleriydi. Şehrin tam merkezi konumunda yer almaları ve de şehirle sıkıca kaynaşmış olmaları da onlarla ilgili en önemli unsurdur.

Bu tip büyük agoralara önceleri Batı Anadolu’da Miletos, Assos ve Priene Pergamon gibi daha pek çok Yunan kentlerinde rastlanmaktadır.

Ayrıca lisans nedir? Hakkında bilgilere de bakabilirsiniz.

Antik Yunan’da Sosyal Yaşam

Yunan toplumu cinsiyete bağlı bir ayrım içerisindeydi. Bu sistem içerisinde en iyi konumda olanlar erkeklerdi ancak yine de onlar dahi kendi aralarında sınıflandırılmaktaydı.

Sosyal hiyerarşinin en üst grubunda “aristoi”ler vardı. Bu grup, halkın geneline oranla daha zengin olan sınıftır. Askeri eylemler olması halinde kendi kendilerine zırh, silah ve at temin edebilme imkanına sahiptir.

Aristokratlar, siyasi grupları kontrol edebilecek güçtedir ve küçük aile gruplarına ayrılır. Şehrin en korumalı ve en iyi konumdaki arazilerine, mülklerine sahiptirler.

Bunun yanında daha yoksul konumdaki, ikinci sınıf vatandaşlar da bulunmaktadır. Bu erkekler şehirdeki daha az korunaklı yerlerde arazi sahibidir. Ve bundan dolayı da arazileri, konum bakımından şehre uzak kalmaktadır. Öyle ki bazıları, sürekli şehirden git gel yapmayı zor bulduklarından daimi şekilde arazilerinde yaşamakta ve mülklerini kullanmamaktadır. Bu vatandaşlara “perkoi” ya da “tozlu ayaklar” denilmektedir. Esas görevleri ise komşu şehirdeki küçük köyleri korumaktır.

Hiyerarşinin üçüncü grubu ise tüccarlardan oluşmaktaydı. İmalat, ticaret ve alışveriş gibi alanlarda görev alan bu kişiler, yeni yeni zenginleşmeye başlamıştı.

Antik Yunan’daki toplumsal gruplar, Hindistan’da görülen kast sisteminden farklıdır. Sınıflar arası geçiş mümkündür. Yani kimi varlıklı aileler zamanla fakirleşebilmekte ve hatta köle konumuna dahi gelebilmekte kimileri ise giderek zenginleşebilmektedir. Bu duruma sebep olan en büyük etmenler arasında ise savaş yer almaktadır.

Butik otel nedir? Butik otelin özellikleri hakkında detayları da inceleyebilirsiniz.

Türkiye’deki Agoralar

Türkiye’de 50’den fazla Antik Yunan Kenti’nin varlığı tespit edilmiştir. Bunlar arasında kimileri çokça bilinirken kimileri ise daha gizli kalmıştır. Bu kentlerin pek çoğunda da agoralara rastlanılmaktadır.

Türkiye’deki en bilinen agora ise İzmir Agorasıdır. Diğer adıyla Smyrna Agorası olarak da bilinen bu yapı, İzmir’in Konak ilçesinde yer almaktadır. Yapılan araştırmalar neticesinde bu merkezin milattan önce dördüncü yüzyılda kurulduğu tespit edilmiştir ve o dönem için devlet agorası olarak işlev görmüştür. Ancak maalesef ki milattan sonra 178’de meydana gelen deprem ile yıkılmış ve fakat Roma İmparatoru Marcus Aurelius’un da desteği ile yeniden inşa edilmiştir. Çok sonraları Osmanlı dönemine gelindiğinde ise mezarlık ve namazgah olarak kullanılmıştır.

Bu bölgedeki kazı çalışmalarının başlaması 1932 yılına dayanmaktadır. Tüm kazıların tamamlanmasının ardından 2020 yılı itibari ile UNESCO’nun “İzmir Tarihi Liman Kenti” alt başlıklı Dünya Mirası Geçici Listesi’ne eklenmiştir.

Bu bölgedeki agora tam 4 bölüme ayrılmaktadır ve bu bölümler de şöyledir:

• Kuzey Stoa (Bazilika)
• Batı Stoa
• Faustina Kapısı ve Antik Cadde
• Graffitiler

Antik Yunan kentlerinin en belirgin örneklerinden biri olan ve muhteşem bir mimariye sahip olan bu yapının mutlaka gezilip görülmesi gerekmektedir. Bu sayede Antik Yunan ile ilgili merak edilen pek çok soruya da cevap bulunabilecektir.

Astronomi nedir? Ne işe yarar? Yazımızdan öğrenebilirsiniz.

Agora Nedir Konusuyla İlgili Sıkça Sorulan Sorular

Agora Nedir konusuyla ilgili yorumlarınızı ve sorularınızı bekliyoruz.