MR Nedir, MR Neden Ses Çıkarır – MR İnsanın Kişiliğini Gösterir Mi?

Emar olarak okunan MR nedir? MR bundan onlarca yıl önce geliştirilmiş olan, insan vücudundaki organları görüntülemede en etkili cihazlar arasındadır. Bilgisayarlı Tomografi, ultrason gibi görüntüleme tekniklerine oranla MR birçok alanda diğer görüntüleme tekniklerinden öne çıkmaktadır.

MR çekimi tüm dünyada giderek daha fazla artarken, 1 MR cihazının maliyeti gücüne ve model yılına göre 5 milyon doları bile geçebilir. MR cihazları üretiminde lider olan markalar arasında ilk sırada Alman markası Siemens ilk sırada gelirken, Siemens tarafından üretilen MR cihazları bugün dünyada milyonlarca insanın hayatını kurtarmaktadır.

MR’da radyasyon var mı?

MR herhangi bir radyasyon yaymadan çalışır. Yüksek güçlü manyetik sayesinde insanı tarar ve bu manyetik kredi kartı, cep telefonu, piller, bazı implanları yerinden oynatabilir. Özellikle MR cihazının bulunduğu odaya hiçbir şekilde cep telefonu gibi cihazlar ile girilmemelidir! MR cihazı kapalıyken bile bu cihazları çekebilecek devasa güçtedir ve bu cihazları çekim gücü nedeniyle patlatabilecek ve bozabilecek güçte olan bir cihazdır.

MR cihazının içerisinde yer alan güçlü yüksek manyetik sayesinde insan vücudu taranırken yağ ve su moleküllerindeki çekirdeklerden yararlanılır, bunlar insan vücudunda yer alan moleküllerdir.

MR’da hiçbir şekilde radyasyon riski olmadığı gibi sık sık MR çekilmek kişide psikolojik olarak bazı hasarlara sebep olabiliyor. Özellikle MR cihazında sık sık bulunmak ilerleyen vadede daha farklı rahatsızlıklar yaşanmasına sebep olabilir.

MR yüksek sesli mi?

MR cihazı modelden modele göre farklı sesler çıkarmaktadır. Devasa büyüklüğe sahip olan makine çalışırken aralıklarla alarm verircesine sesler çıkarmaktadır. 10+1 ses sistemi kadar yüksek ses çıkardığından söz etmek mümkün olmasa bile 7+1 ses sistemine oranla bile daha net ve daha güçlü ses çıkarabilecek olduğu unutulmamalıdır.

Bu ses MR cihazının içerisinde olan kişinin aklında soru işaretlerine sebep olabilir. Özellikle bazı hastalar MR cihazının bozulduğunu, MR cihazının ses çıkarması durumunda vücudunda hata tespit edildiğini düşünebilir. Kesinlikle böyle bir durumdan söz edebilmek mümkün değildir. MR cihazı vücudunuzda herhangi bir hata bulduğunda bunu otomatik olarak algılamaz ve cihaz bilgisayar sayesinde kontrol edilir. MR cihazı sizin vücudunuzda bir hata bulması mümkün olan bir cihaz değildir. Yani eğer ki cihaz kendi haline bırakılsa ve çekim tamamlansa bile cihazın içerisinde yapay zeka olmadığı için herhangi bir hasarı tespit ederek alarm vermesi maalesef günümüzde mümkün değildir.

Cihaz zaman zaman çok daha yüksek ses çıkarabildiği gibi, bazen ise daha düşük ses çıkarabilir. Bugün günümüz yeni MR cihazlarında bu ses neredeyse bir televizyon sesine kadar indirilmiş, özel hastanelerde bazı yüksek TESLA gücüne sahip olan MR cihazları tamamen sessize yakın düşük Db ses seviyesine sahip hale getirilmişlerdir.

MR cihazının ses çıkarması durumunda herhangi endişe etmeyiniz.

MR cihazı nasıl çalışır?

MR cihazı veya diğer adı ile manyetik rezonans görüntüleme tarayıcıları boyut ve şekil bakımından farklılık gösterebilirler. Bazı yeni modeller üzeri açık, yanları tamamen açık olan modellerden oluşurken, bazı eski MR cihazları ise tüp biçiminde oldukça korkutucu kapalı cihazlar olabiliyorlar.

MR cihazları özellikle özel büyük hastanelerde açık MR olarak tercih edilirken, bu durum hastaya büyük oranlarda kolaylık sağlamaktadır.

Bir MRI sisteminin en büyük ve en önemli kısmı mıknatısıdır. Mıknatıs cihazın içerisinde önden arkaya uzanabilecek, hastanın tüm vücudunu tarayabilecektir. Mıknatıs güçlü olduğu için herhangi bir metal cihaza yaklaştırılırsa cihaz kullanıcı ile metali çekebilir ve çok ciddi yaralanmalara sebep olabilir.

MR cihazındaki mıknatısın gücü, TESLA olarak bilinen bir ölçü birimi kullanılarak derecelendirilmektedir . Mıknatıslarla yaygın olarak kullanılan bir diğer ölçü birimi gauss olarak bilinir, (1 tesla gücü = 10.000 gauss gücüdür). Günümüzde MR sistemlerinde kullanılan mıknatıslar 0,5-tesla ila 2,0-tesla veya 5.000 ila 20.000 gauss manyetik alan oluşturan cihazlardan oluşmaktadır. Türkiye’de bazı büyük özel hastanelerde 3.0-tesla gücünde MRI cihazları bulunmaktadır.

Dünyanın manyetik alanının 0,5 gauss olduğu düşünüldüğünde en düşük tesla gücüne sahip olan MRI cihazının bile ne kadar güçlü olduğunu belirtmeye gerek yoktur. Ancak MRI cihazlarında tesla gücünün daha fazla artması sayesinde çekim süreleri çok daha kısa hale gelmekte, bu ise hastanın konforu ve sağlığı açısından büyük oranlarda önem taşımaktadır. TESLA gücü ile MR cihazının performansı arasında direkt doğrudan bir ilişki olsa da hastalıkları tespit etmeden 2.0-tesla MR ile 3.0-tesla MR arasında çok büyük farklar olmayacağı, çok ağır hastalıklar durumunda bunun ancak fark edebilecek olduğu düşünülüyor.

Çoğu MRI cihazı, içinden bir elektrik akımının geçtiği birçok bobin veya bakır benzeri tel örgülerden oluşan ve 2.0 tesla’ya kadar manyetik bir alan oluşturan süper iletken bir mıknatıs kullanmaktadır.

Böyle büyük bir manyetik alanın korunması, süperiletkenlik ile elde edilen veya kablolardaki direnci neredeyse sıfıra indiren iyi bir enerji gerektirdiği için cihazın üzerinde bazı koruma kalkanları bulunmaktadır ve yetkili servis dışında hiçbir servisin cihaza müdahale etmesine sıcak bakılmaz.

Bazen bu cihazlar beklenmedik anlarda beklenmedik hatalar verebilirler. Özellikle MR cihazlarının bozulmasında en büyük etkenlerden bir tanesi cihazın eski ve bakımsız olması ile beraber cihazın yakınında sürekli manyetik cihazlar bulundurmaktır. Eğer cihaz sık kullanılıyor ve bakımları güzel yapılıyor ise MR cihazları onlarca yıl verimli bir şekilde kullanılabilecek cihazlardır. İçerisindeki mıknatıs her zaman aşırı derece güçlüdür ve aşınma olmadığı süre boyunca gücünden herhangi bir eksilme yaşanmaz. Ancak MRI cihazlarının bulunduğu odaya metal cihazlarla sık sık girilmesi halinde cihazlarda hatalar olabilir.

fMRI gibi yeni MR teknolojileri saniyede binlerce damarı görüntüleyebilir ve çekim kalitesi ile beraber çekim süresi çok azalır. Bu teknolojiler sayesinde insanlar gelecekte hastalıklarını daha kısa süre içerisinde teşhis edilmesi, daha kısa süre içerisinde sağlıklarına geri kavuşabilmeleri gibi önemli başarılar elde edebilirler.

MR cihazlarında çift mıknatıs kullanımı genellikle kullanılmaz. Bunun sebeplerinden bir tanesi cihazın aşırı pahalı hale gelmesi ile beraber cihazın bu maliyetine bakım maliyetlerinin daha yüksek olması da eklenir. Tek mıknatıslı MRI cihazları bu nedenle devlet hastanelerinde özellikle çok daha fazla aktif olarak kullanımda olan cihazlardır.

MRI makinesinin içinde ayrıca üç degrade mıknatıs bulunur. Bu mıknatıslar sayesinde insan vücudunun farklı alanlarının taranması mümkün hale gelmektedir.

MR yaygın kullanım alanları nelerdir?

Vücudun manyetik rezonans görüntüleme ile taranması kapsamında;

• Göğüs ve abdomen bölgesi (karın organları), kalp, karaciğer , safra yolları, böbrekler, dalak, bağırsak, pankreas ve adrenal bezler dahil.
• Mesane ve kadınlarda uterus ve yumurtalıklar ve erkeklerde prostat bezi gibi üreme organları dahil pelvik organlar (testisler ve penis dahil)
• Kan damarları (MR Anjiyografi sayesinde).
• Lenf bezleri-düğümleri.

Doktorlar, aşağıdaki olaylar karşısında manyetik rezonans görüntüleme cihazından yararlanabilirler

• Göğüs, karın veya pelvis tümörleri.
• Siroz gibi karaciğer hastalıkları ve safra kanalları ve pankreas anormallikleri.
• Crohn hastalığı ve ülseratif kolit gibi inflamatuar bağırsak hastalıkları.
• Konjenital kalp hastalığı gibi kalp problemleri.
• Kan damarlarının malformasyonları ve damarların iltihabı (vaskülit).
• Hamile bir kadının rahminde bir fetusu tespit etmek amaçları için MRI görüntülemesinden yararlanılabilir.

MR cihazına girmeden nasıl hazırlık yapılmalı?

Öncelikle doktorunuzun tavsiyelerine uyun ve nasıl hazırlanmanız gerektiği konusunu mutlaka sorun. Bazı durumlarda MR teknisyeni sizi zaten cihaza girdiğinizde otomatik olarak cihaz tarafından uyaracak ve yönlendirmelerini sürdürecektir.

MR cihazına girecek olduğunuz zaman kot-jean pantolon giymeyin. Herhangi bir metal içermeyen eşofman altı giymeniz son derece önemlidir. Eğer ki jean giyerseniz bunu çıkarmak zorunda kalabilirsiniz, ancak jean yerine eşofman altı giyerseniz herhangi bir giyinme-soyunma durumu olmaksızın cihaza alınabilirsiniz.

MRI öncesi yeme ve içme ile ilgili yönergeler, belirli muayeneler ve tesisler arasında farklılık gösterir. aksi belirtilmediği sürece her zaman kullandığınız ilaçları mutlaka almaya devam edin.

Bazı MR görüntülemelerinde doktor veya teknisyen önerisi doğrultusunda kontrast adı verilen damardan verilecek maddeler kullanılabilir. Örneğin beyin emarı çekilirken beyinde beklenmedik bir lezyon veya pıhtı görüntüsü olması durumunda teknisyen sizi makineyi durdurarak uyarır ve size elinizden veya kolunuzdan bir iğne ile sıvı madde vereceğini, bu maddenin mide bulantısı ve benzer belirtiler yaratabilecek olduğu uyarısında bulunarak maddeyi damarınızdan vermeye başlar. Bazı kontrast maddeler insanlarda damarlarında sıvı süzülüyormuş hissine sebep olabilir ve soğukluk veya sıcaklık hissine sebep olabilir. Bunlar çoğu zaman normaldir ve kısa süre içerisinde sersemlik yaratsa bile geçer. Eğer kişi kontrast madde almadıysa cihaz içerisinde herhangi bir acı veya sersemlik durumu genellikle hissetmez.

Herhangi bir ciddi sağlık probleminiz varsa veya yakın zamanda ameliyat olduysanız, MR teknisyenine veya radyologa bildirin. Şiddetli böbrek hastalığı gibi bazı durumlar, böbrek hastalığı olan hastalar için güvenli kabul edilen belirli gadolinyum kontrast tiplerinin kullanılmasını gerektirir. Böbreklerinizin normal çalışıp çalışmadığını belirlemek için bir kan testine ihtiyacınız olabileceği için bu konuda doktorunuzla yakından temasta olun ve geçmişte olan böbrek problemleriniz varsa bunları doktora hatırlatmanız konusunda dikkatli davranmayı sürdürün.

MR cihazına girmeden önce zaman zaman hastalar aşırı endişe ve panik sebebiyle kendilerini kötü hissedebilirler. Ancak MR cihazı hastaya kesinlikle bir zarar vermeyeceği gibi, hastanın hiçbir acı çekmesine sebep olmaz. Hasta cihaz içerisinde sessiz ve kıpırdamadan yatıp yatamayacağı konusunda endişeye düşer. Hastanın ilk dakikalar kıpırdaması normaldir ancak bir süre sonra hasta cihazın kendisine zarar vermediğine inanır ve sonucunda ise cihazın içerisinde sabit durur ve manyetik rezonans çalışmaya devam ettiği sürece kesitler halinde hastanın vücudu görüntülenmeye devam edilir.

Eğer bayansanız ve MR çekilecekseniz, partneriniz ile korunmasız ilişki yaşadıysanız ve bebek olma riski varsa bu durumda doktora haber verilmelidir. MR cihazı herhangi bir radyasyon içermiyor olmasına karşılık görüntüleme tekniği sırasında olabilecek olası hasarlar engellenebilir. Özellikle MR cihazı bebeğe bilinen bir zarar vermeyebilir, ancak verilecek kontrast madde bebek için ve anne için ölümcül olabilecek madde olabilir. Bu sebeple mutlaka bebek riski olup olmadığı konusunda doktor ve teknisyen bilgi sahibi olmalıdır.

Eğer varsa klostrofobi (kapalı alanlarda korkuları) veya anksiyete, gibi durumlarınızı doktora bildiriniz. Bu sayede cihaz içerisine girmeden veya girerken size hafif sedasyon (uyku haline neden olmayan sakinleştirici-sersemleştirici maddeler) verilebilir ve çok rahat bir şekilde MRI görüntülemeleriniz çekilebilir.

MRI çekimine giderken cep telefonunuz hariç tüm takılarınızı evde bırakmanız önerilir. Cihaza pirzing, küpe ve benzer takılar ile girmek mümkün değildir. Bu öncelikle sizin sağlığınız açısından mümkün değildir. Aynı zamanda cihazın doğru çalışmasını engelleyebilir ve binlerce dolarlık masraf yaratabilir. Eğer kalp piline sahipseniz MRI cihazına girmeniz mümkün olmaz. Kalp ve beyin pillerinden herhangi birisine sahipseniz derhal bunu doktorunuza ve teknisyene bildiriniz.

• Saat, kredi kartı, metal ve demir takılar gibi tüm takılar çıkarılmalıdır.
• MR görüntülerini bozabilecek eski tip implantlar, tokalar, metal fermuarlar ve benzeri metalik eşyalar çıkarılmalıdır.
• Çıkarılabilir takma dişler mümkünse çıkarılmalıdır. Bunlar hastanın konforunu bozarak hastanın hareket etmesine neden olabilir.
• Kalemler, çakılar ve cepte taşınan herhangi bir ürün çıkarılmalıdır.
• Vücut piercingleri çıkarılmadan MR cihazına girmeniz mümkün olmayabilir. Bu sebeple bu vücut takılarını da çıkarmanız önerilir.
• Cep telefonları, elektronik saatler ve diğer tüm cihazlar makine odasına girilmeden çıkarılması gerekmektedir.

Çoğu zaman diş ve benzer kemik implantları için cihaz güvenlidir. Ancak eski tip implantlarda cihaz sorunlu çekime sebep olabilir ve bu tür implantlara sahip hastaların MRI çekilmesine izin verilmeyebilir.

Vücudunuzda herhangi bir implant varsa bunu asla doktordan ve teknisyenden gizlemeye çalışmayın. Bu durum sizin için ölümcül olabilir. Örneğin bacağınızda kemiğe sabit küçük bir implant aşırı yüksek güçlü manyetik rezonans görüntüleme cihazına girer girmez şiddetli çekim gücü nedeniyle kemiğinizi delebilir ve etinizi parçalayarak cihaza doğru hızla çekilebilir. Kemiğinizin ve etinizin içerisinden çıkacak olan bu implant canınızı acıtacak, başınıza büyük sağlık sorunları açabilecektir. Aynı zamanda cihaz içerisinde beklenmedik şekilde hareket edebilecek olan implant vücudunuza saplanabilir ve ölümcül bir reaksiyona sebep olabilir.

Herhangi bir en ufak sorunuzda bile teknisyene danışın. MR cihazında iken bir teknisyen mutlaka sizi izlemek zorundadır. Zira cihaz kendi otomatik olarak çalışıyor olsa da sonuçlar takip edilmelidir ve bir teknisyen sizi mecburen her zaman izliyor olacaktır. Teknisyenin dikkatinden bir şey kaçsa bile cihaz teknisyeni derhal uyarır.

Dövmelerde kullanılan bazı demir içerikleri nedeniyle MR cihazlarının net sonuçlar veremeyebilecek olduğu iddia edilirken, günümüzde kaliteli dövmeciler bu tür boyar maddeler kullanmamaktadırlar. Bu nedenle dövmeleriniz MR çekilmeye hiçbir zaman engel değildir. Ancak dövme altında yer alan herhangi bir implant olması durumunda bu implant çekime engel olabilir.

https://www.livescience.com/39074-what-is-an-mri.html

https://www.radiologyinfo.org/en/info.cfm?pg=bodymr