Sürekli olarak corona virüsü haberlerinden sonra doktorlar bağışıklık sistemi düşük olan hastaların ölüme daha yakın olduğunu, bağışıklık sisteminin güçlendirilmesi gerektiğine değinmeye başladılar. Bir insan hayatında en önemli olan sistemlerden bir tanesi olan bağışıklık sistemi (immün sistem) yaşam boyunca karşılaştığımız virüs, bakteri ve diğer ölümcül olabilecek zararlı virüslerden, dış etkenlerden insanı koruyan sistemdir.
İç organlarımız 7 gün 24 saat aralıksız olarak çalışırlar. Örneğin bu kelimeleri okuduğunuz şu saniyelerde kalbiniz en az 4 kez attı, en az 3 kez nefes alıp verdiniz, bağırsaklarınızda trilyonlarca bakteri hareket etti.
Tüm bunlar vücudunuz çalıştığı için olan ve olmaması durumunda hayattan koptuğunuz (ölüm) anlamına gelen vücut çalışma sisteminin bir sonucudur. Bugün ne doktorlar, ne bilimadamları insan vücudunun neden hasar aldığını, neden dolayı öldüğümüz konusunu bilemiyorlar. Kimi hastalar organ yetmezliğinden ölürken buna neden ve neyin sebep olduğu konusu çözülemediği için ölümsüzlük bulunamıyor.
Yaşam boyunca vücudumuz trilyonlarca sorunla karşılaşıyor. Bugün elinizi kestiğiniz zaman pek önemli görmüyor olsanız bile bağışıklık sisteminiz düşük olması durumunda elinizin kesik noktasının bile iyileşmesi daha uzun sürebiliyor.
İçindekiler
- Bağışıklık sistemi nerede?
- Bağışıklık sistemi düşük olan insanlara ne olur?
- Bağışıklık sistemi çöker mi?
- Bağışıklık sistemi nasıl güçlendirilir?
- Bağışıklık Sistemi Güçlendirme
- Bağışıklık sistemimin zayıf olup olmadığını nasıl anlarım?
- Bağışıklık Sistemi Ve Yaş Durumu
- Vitamin Olmayan Takviyeler Bağışıklık Sistemini Güçlendirir Mi?
- Stres Ve Bağışıklık Sistemi
- Sağlıklı Kalmak En Önemlisi
Bağışıklık sistemi nerede?
Bağışıklık sistemi bir bütünden ibarettir. Herhangi bir şekilde dışarıdan MRI ile taranması veya başka yöntemler ile görüntülenmesi mümkün değildir. Bağışıklık sistemi bir organ değil, tüm organlarımızın bir bütünüdür. Vücudumuzda bulunan en karmaşık yapılardan bir tanesi olan bağışıklık sistemi A’dan Z’ye kadar vücudumuzun tüm bölümlerini kapsayan, önemli bir sistemdir.
Bağışıklık sistemi düşük olan insanlara ne olur?
Eğer bağışıklık sistemi düşük olan insansanız bu durumda hastalıklara daha çabuk yakalanır, basit bir gribi bile çok ağır atlatabilir ve ölebilirsiniz. En ufak bir soğuk algınlığı sizi haftalarca hastanede yatmaya sürükleyebilecek bir hale getirebilir.
Bazı insanların belirli kronik veya akut hastalıklar nedeniyle bağışıklık sistemleri zayıf olabilir. Örneğin kemoterapi veya ışın tedavisi gibi güçlü tedaviler alan insanların bağışıklık sistemleri zayıf olabilir. Yine benzer olarak bazı kronik hastalıklarda bağışıklık sistemi çok güçlü olabilir.
Örneğin bazı Multiple Skleroz (okunuşu eMeS, kısaltılmış yazılışı MS hastalığı) hastalarının bağışıklık sisteminin çok güçlü olduğu, bu nedenle santral sinir sistemine saldırarak hastalığın oluşmasına sebep olduğu iddia edilmektedir. Bazı MS hastalarında ise bağışıklık sistemi düşük olabildiği için daha fazla grip ve benzer hastalıklara yakalandığı bilindiğinden ötürü bu konuda tıp dünyası kronik bir hastalık olan MS hastalığının bağışıklık sistemi ile ilişkisi konusuna kesin yanıt verememiştir.
Bağışıklık sistemi düşük olan insanlar aynı zamanda daha çabuk yorulabilirler. En ufak harekette bile kendilerini çok yorgun hissedebilir.
Yine bağışıklık sistemi güçlü olmayan insanlar kronik hastalıklara daha çabuk yakalanabilirler.
Bağışıklık sistemi çöker mi?
Kimi zaman “bağışıklık sistemi çöktü öldü!” gibi açıklamalar medyada kendisine yer buluyor. Sağlıklı bir insanın bağışıklık sisteminin bir anda ‘çökmesi’ mümkün değildir. Bağışıklık sisteminin ‘çökmesi’ ifadesi aslında bağışıklık sisteminin çok zayıf hale gelmesi ve bunun sonucunda hastanın enfeksiyonlar ve diğer virüsler ile savaşmakta zorlanarak kimi zaman ölmesi ile sonuçlanan sürece verilen genel bir ad olarak medyada yer alıyor.
Bağışıklık sisteminin bir anda ‘çökmesi’ mümkün olmadığı gibi ağır tedaviler almaya başlanması durumunda çok kısa süre içerisinde bu sistem zayıf hale gelebilir.
Zayıflayan sistem daha sonrasında hasarlara karşı savunmasız kaldığında ise enfeksiyonlar vücudu ele geçirebilir ve ölümle sonuçlanabilir.
Bağışıklık sistemi nasıl güçlendirilir?
Bağışıklık sistemini güçlendirecek olan besinler arasında farklı besinler yer aldığı gibi, sadece besinler değil takviyelerde bağışıklık sisteminin güçlenmesinde çok fazla rol oynayabilir. Bağışıklık sistemini güçlendirecek olan gıdalar her zaman çok pahalı olarak satışa sunulan gıdalar olmadığı gibi, her gün kullandığımız ve her an herkesin elinin altında olan gıdalar olabilir.
Bağışıklık Sistemini Güçlendiren Besinler
Turunçgiller
Bağışıklık sistemini güçlendirecek en önemli gıdalar arasında turunçgiller yer alıyor. Portakal ve mandalina gibi bol miktarlarda C vitamini içeren besinler insan vücudu için çok faydalı olduğu gibi, bağışıklık sistemini güçlendirmede etkilidir.
- Portakal
- Greyfurt
- Mandalina
- Limon
- Misket Limonu
- Klementin
Gibi meyveler bağışıklık sisteminin güçlenmesinde güçlü olan meyvelerdir. Bağışıklık sistemini güçlendirecek en iyi meyveler arasında bu meyveler dışında turunçgil grubunda yer alan diğer besinlerde oldukça faydalıdır.
Bildiklerinizi Unutun: Kırmızı Biber
En çok C vitamini içeren gıdanın meyveler olduğunu ve portakal olduğunu düşünüyorsunuz değil mi? Yanılıyorsunuz. En çok C vitamini içeren meyve kırmızı biberdir. Portala göre 2 kat daha fazla C vitamini içerdiği gibi bağışıklık sistemini güçlendirmek konusunda en etkili besinler arasında yer alıyor.
Beta karoten içeren kırmızı biber bu sayede cildinizin ışıltılı görünmesinde de son derece etkili olan bir meyvedir.
Brokoli
Her gün yenilmesinde hiçbir sakınca olmayan, hatta özellikle her gün bir porsiyon yenilmesi önerilen brokoli A, C ve E vitaminlerinin yanı sıra diğer birçok antioksidan ve lif içermektedir. Bu yönü ile bağışıklık sistemini güçlendiren brokoli özellikle günlük olarak büyük tuvalete gitmekte zorlanan, bağırsaklarının tam olarak boşalmadığını düşünen insanlar için her gün tüketilmesi önerilen sebzeler arasındadır.
Brokoli içerdiği lif oranı sayesinde bağırsaklarınızı çok daha sağlıklı çalışması, aynı zamanda büyük tuvaletinizi yaparken kabızlık ve benzer sorunlar yaşamanızı engelleyebilecek güçte bir gıdadır.
Sarımsak
Tüm dünyada özellikle Çin, ABD ve Türkiye mutfağında olmazsa olmazlar arasında yer alan sarımsak bağışıklık sistemini güçlendiri besindir.
Zencefil
Zencefil başta boğaz ağrısını geçirmek amacıyla ve diğer geçici hastalığın tedavisinde kullanılmaktadır. Bağışıklık sistemini güçlendirici bir besindir.
Ispanak
C vitamini açısından son derece güçlü bir besin olan ıspanak bağışıklık sistemini güçlendirici etkisinin yanısıra lezzetli bir yemek olarak tüketilebilir.
Yoğurt
Yoğurt oldukça fazla D vitamini içeren bir besindir. D vitamini içermesinin yanında probiyotik yoğurtlar özellikle bağırsaktaki yararlı bakterilerin daha fazla artması için önemlidir. Yoğurt aynı zamanda bağışıklık sistemini güçlendirici bir besindir.
Ülkemizde bazı markaların yoğurtları probiyotik açısından daha iyi olmaktadır. Mümkün oldukça organik ve probiyotik yoğurtları seçmeyi tercih edin.
Kuruyemiş
Badem ve diğer kuruyemişler hem mide sağlığı açısından, hem de bağırsakların iyi çalışması ve bağışıklık sistemi açısından her gün 1 avuç karışık çerez halinde tüketilebilir. Günde 1 avuç kuruyemiş tüketmenin masrafı 5 TL’den daha az olduğu gibi vücut açısından son derece faydalıdır.
Zerdeçal
Özellikle tatlısının yapıldığı zerdeçal hem tatlılarda, hem de farklı şekillerde tüketilebilir. Bağışıklık sistemini güçlendirici gıdalar arasında zerdeçalda listede kendisine yer bulmaktadır.
Meyveler
Kivi ve diğer birçok meyve bağışıklık sistemini güçlendirmekte faydalıdır. Papaya, portakal ve diğer birçok meyvenin günlük tüketimi bağışıklık sistemi açısından faydalı olduğu gibi bağırsakların iyi çalışması açısından da faydalıdır. Özellikle sık sık kuru gıdalar tüketiyorsanız muz gibi lifli meyveler tüketmek oldukça fazla tuvalet alışkanlıklarınız üzerinde faydalı olabilir.
Kümes Hayvanları
Kümes hayvanları özellikle tavuk tüketimi bağışıklık sistemi açısından son derece faydalıdır. Her gün tavuk tüketmek zararlı mı? Sorusunun yanıtını buradan bile bulmak mümkündür. Günlük olarak tavuk tüketmek insan sağlığı açısından faydalıdır, ancak farklı besinlerin tüketimi de oldukça önemlidir.
Kabuklu Deniz Ürünleri
Yengeç, ıstakoz ve diğer midye gibi kabuklu deniz ürünleri bağışıklık sistemini güçlendirecek en etkili besinlerdendir. Eğer ki sık sık deniz ürünleri yiyorsanız bağışıklık sistemi dışında göz sağlığınızda bu durumdan yakından etkilenir.
- Yengeç
- Istakoz
- İstiridye
- Midye
Bağışıklık Sistemini Güçlendiren Vitaminler
- C Vitamini bağışıklık sisteminin kendi kendini onarması ve güçlenmesi için çok iyi vitamindir. Vitamin açısından kolay alınabilecek C vitamini özellikle vücudun grip ve benzer hastalıklar ile savaşmasında da son derece etkili olan bir vitamin. Çoğu insanın doktor tavsiyesi olmadan – C vitamini eksikliği olmadan – ekstra C vitamini almasına çoğu gıdada yer almasından dolayı gerek bulunmuyor.
- B6 Vitamini yine bağışıklık sisteminin güçlü kalmasında ve daha da fazla güçlenmesinde son derece etkili olan bir vitamindir. Genellikle insanlar B vitamini kapsülleri içerisinden B6 vitamini aldıkları gibi belirli besinlerden de B6 vitamini alabililer.
- E Vitamini vücudun enfeksiyonla savaşmasında oldukça etkili olan vitamindir. Güçlü bir antioksidan olan e vitamini genellikle insan vücudu için önemli bir vitamin olması ile tanınır.
Bağışıklık Sistemi Güçlendirme
Bağışıklık sistemini güçlendirmek için her gün düzenli olarak uyumak çok önemli. Her gün düzenli olarak uyku düzenine dikkat etmek, her gün aynı saatte olmasa bile belirli bir saat uyumak insan vücudunun dinlenmesi açısından önemli.
Her gün en az 7 saat uyunması önerilirken, aynı zamanda uyunacak olan odanın karanlık olması, yattığınız yerde güven hissetmek ve rahat etmek insan vücudu açısından önemli.
Spor yapmak bağışıklık sistemini güçlendirir mi?
Evet, spor yapmak bağışıklık sisteminin güçlenmesinde son derece etkili olan bir aktivitedir. Ağır spor yapanların bağışıklık sistemi hiç spor yapmayanlara göre daha güçlü olmasa bile spor yapanların bağışıklık sistemi çok daha iyi olabilir.
Spor yapan insanların özellikle dengeli beslenme düzeni olması gerektiğinden dolayı spor bağışıklık sistemine dolaylı ve direkt olarak etki yapar. Düzenli bağırsak hareketleri ve düzenli gıda alımı ile bağışıklık sistemine direkt olarak etkisi çok büyük olmaktadır.
Harvard Üniversitesi’nde yapılan araştırmalarda bağışıklık sistemini güçlendirmek için önerilenler;
- Sigara içmemek.
- Meyve ve sebzelerle dolu bir diyet.
- Düzenli egzersiz.
- Sağlıklı bir kiloyu korumak.
- Alkol alımı normal olmalı.
- Yeterli uyku uyumak.
- Ellerinizi sık sık yıkamak ve etleri iyice pişirmek gibi enfeksiyonlardan kaçınmak için adımlar atmak.
- Stresi en aza indirmek.
Bağışıklık sisteminin güçlü olması ve kalması açısından çok önemli. Eğer bu önergelere uyan bir insansanız ve herhangi bir farklı hastalıklarınız bulunmuyor ise bağışıklık sisteminiz açısından endişe etmenize gerekmez.
Bağışıklık sistemimin zayıf olup olmadığını nasıl anlarım?
Eğer sık sık en ufak soğukta kalınca hasta oluyor, grip gibi hastalıkları çok ağır atlatıyorsanız ve bu sık oluyorsa bağışıklık sisteminiz düşük olabilir. Yine sürekli yorgun olma durumu mevcutsa, sürekli dudağınız uçukluyor ise bağışıklık sisteminiz düşük olabilir.
Bağışıklık sistemi düşük olan insanlar ayrıca daha çabuk yorulma, enfeksiyonlardan geç kurtulma veya hasarla kurtulma gibi durumlarla daha sık karşı karşıya kalabilir. Tüm bunlar sadece bağışıklık sistemi ile ilgili belirtiler olmadığı gibi bir işaret olabilir.
Bağışıklık Sistemi Ve Yaş Durumu
En sağlam bağışıklık sistemi genç erişkinlerdedir. 20-40 yaş arasındaki yaş grubunda bağışıklık sistemi son derece iyi olduğu gibi hayat boyu en güçlü bağışıklık sistemi bu yaşlar aralığındadır. Yaşlandıkça bağışıklık sisteminin mikroplara ve enfeksiyonlara karşı savaşma gücü git gide azalır ve sonucunda ise yaşlı insanlar enfeksiyon ve benzer sorunlardan kurtulmak konusunda gençlere veya kendinden daha genç olanlara göre çok daha fazla ölüm riski ile karşı karşıya kalabilirler.
Vitamin Olmayan Takviyeler Bağışıklık Sistemini Güçlendirir Mi?
Harvard Üniversite bu konuya çok iyi yanıt vermektedir. Uzmanlar, özellikle aktarlar ve eczanelerde 3. parti ürün olarak satışa sunulan bu tür ürünlerin bağışıklık sistemini çoğu zaman güçlendirmediğine işaret ediyorlar.
Harvard Üniversitesi bu konuda şöyle diyor:
Bir mağazaya gittiniz ve “bağışıklığı desteklediğini” iddia eden veya bağışıklık sisteminizin sağlığını başka şekilde artıracağını iddia eden ilaç kutuları ve bitkisel preparatlar göreceksiniz. Onları size önerecekler. Bazı preparatların bağışıklık sistemi fonksiyonunu destekleyici bileşenler içerdiği tespit edilmiş olsa da, şimdiye kadar aslında bağışıklığı enfeksiyona ve hastalığa karşı daha iyi koruyan herhangi bir madde veya ilaç bulunmamaktadır. Bir bitkinin – veya herhangi bir maddenin – bu konuda – bağışıklığı artıp artıramayacağını görmek, henüz oldukça karmaşık ve ispatlanması henüz mümkün olamayan bir konu olmaktadır. Bilimadamları, örneğin, kandaki antikor seviyelerini yükseltiyor gibi görünen bir bitkinin aslında genel bağışıklık için faydalı olup olmadığını bilmiyorlar.
Stres Ve Bağışıklık Sistemi
Stresin birçok hastalığa sebep olduğu iddia edilir. Peki bunu kanıtlayan var mı? Doktorlar bu konuda bilimadamları ile çakışmaktadırlar. Bilimadamları birçok hastalıkta stresin yeri olmadığını savunsa da bazı hastalıklarda ise stresin yeri olabilecek olduğuna, ancak bunun kesin olarak tespit edilemeyecek olduğuna değinmektediler.
Yine aynı bilimadamları tarafından yapılan çalışmalarda stresin bağışıklık sistemi üzerinde herhangi bir olumsuz etkisinin olup olmadığı kanıtlanmış değildir. Yapılan araştırmalarda bugüne kadar bağışıklık sistemi ile ilgili herhangi bir stres ilişkisi saptanamamış, sonuç olarak bu konuda bilimadamlarınca çalışmalar devam etmektedir.
Sağlıklı Kalmak En Önemlisi
Sürekli olarak sağlığınızı koruyacak önlemler almak, stresten genel olarak uzak durmaya çalışmak, aşırı yorulmaktan kaçınmak ve düzenli spor ve uyku sayesinde bağışıklık sisteminizi korumak mümkündür. Yine de zaman zaman akut hastalıklar döneminde bağışıklık sisteminiz kısa süreliğine bile olsa zarar görebilir ve kendisini yine bir süre sonra onarabilir. Tüm bunlar insanların yaşamları boyunca karşı karşıya kalabilecek oldukları problemler olduğu gibi, bağışıklık sistemini koruduğunu iddia eden takviye edici gıdaların 1 aydan uzun süreli alımı asla önerilmemektedir.
Bağışıklık sisteminizi en iyi koruma yöntemleri bu makalede yer aldığı üzere düzenden, sağlıklı kalmaktan geçiyor. Ekstra olarak herhangi bir şey yapmanıza gerek olmadan bağışıklık sisteminiz sağlıklı bir insansanız zaten sağlıklıdır ve iyi düzeydedir.
Hiçbir zaman uzmana danışmadan ek takviye edici gıda kullanmayın. Bazı uzmanlar takviye edici gıdaların kullanılmasını önerirken, bazıları ise önermemektedir. Doğru olan ise bilimadamlarına göre eğer ki herhangi bir problem yoksa takviye edici gıdalara gerek olmadığı yönündedir.
*Bu makale Zovovo.com için özel olarak üretilmiştir. Bağışıklık sistemi nasıl güçlendirilir? Bağışıklık sistemi için tüketilmesi gereken gıdalar, gibi sorulara yanıt vermekte olup sağlıklı yaşamın devamına vurgu yapmaktadır.
Kaynaklar ve ileri okuma:
https://www.aarp.org/health/healthy-living/info-2020/boosting-immune-response.html
https://www.health.harvard.edu/staying-healthy/how-to-boost-your-immune-system
https://www.healthline.com/health/food-nutrition/foods-that-boost-the-immune-system