Dolu oluşumu katı şeklinde olan ve buz biçimindeki yağış tipiyle sonuçlanmaktadır. Yağış sıvı şeklinde olmaz. Dolu eğer çok şiddetli olursa, katı bir yağış söz konusu olduğu için araçlara, çevreye, insanlara ve tarlalara zarar verebilir. Dolu yağış boyutu 5 mm ile 15 cm arasında değişiklik göstermektedir. Dolu oluşumu kümülümbüs bulutlarının altında gerçekleşmektedir. Yıldırım fırtınasının merkezinden 2 deniz mili uzağına kadar etki göstermesi normal kabul edilir.

Hortumlarda da dolu oluşumuyla benzer mantık vardır. Yukarıya doğru sıcak ve kuru hava yükselmektedir. Yukarıda donma derecesinde hava akımını girilir ve bu da ani bir soğumaya neden olur. Uzun süre bulut içinde nemlenmesiyle birlikte dolu taneleri oluşmuş olur. Normalde sıvı olan yağmur damlaları, bulutların içindeki hava akımlarıyla birlikte yukarı doğru yükselir. Yükselme sırasında dönme hareketi de olabilir. 0 ile eksi 40 derece arasında değişen hava ile karşılaşan yağış burada donacaktır. Dolu Nasıl Oluşur konusunda kısaca bilgi verdik. Şimdi sıra detaylarda.

Dolu Büyüklüğü Nasıl Olur?

Dolu Nasıl Oluşur?

Dolu büyüklüğü tanelerin yukarıda karşılaştıkları havadaki sıcaklık farkına bağlı olarak değişiklik gösterecektir. Eğer sıcaklık farkı çok yüksek olursa, dolu taneleri iri olacaktır. Çünkü sıcaklık farkının çok olması, biriken katmanların artmasına neden olur. Dolu taneleri yukarıdaki katmanlarda buz haline geldikleri zaman, ağırlıkları artar. Bu nedenle yer çekiminin etkisine irmeye başlarlar. Artık eskisi gibi bulut içinde hareket kabiliyetlerini kayıp edecekler, yere doğru inerek yağışı başlatacaklardır. Sıvının aksine kar tanelerinin de yukarıdaki hava kitlesinden doluya dönüşmesi mümkündür. Ancak kar tanelerinin boyutları fazla büyük doluya dönüşmez. Bu nedenle çevreye zarar vermezler.

Diplopi nedir? Bilgilerini de inceleyebilirsiniz.

Fırtınalar Sırasında Dolu Yağması Nasıl Etki Eder?

Fırtınalar sırasında dolu yağışı fırtına olmayan dolu yağışlarıyla kıyaslandığı zaman daha tehlikeli olur. Şiddetli rüzgarlarla birlikte bulutların içinde geziken dolu tanesi tabakaları artış göstermektedir. Bu durum dolunun daha da ağırlaşmasına neden olur. Dolu büyük ve ağır olduğu zaman çoğu zaman fırtınanın da etkisi vardır. Büyük ve ağır doluların çevreye verdiği zarar etkileri daha fazla olmaktadır. Dolu yağışları Türkiye’de genellikle bahar aylarında ve yaz aylarında meydana gelir. Bunun nedeni dolu yağışı için sıcak havanın varlığının gerekmesidir.

Dolu yağışı sıcak hava cephesi ile kararsız soğuk hava cephesinin karşılaşmasındaki mücadele sonrasında oluşmaktadır. İki cephe etkileşime girdiği zaman dolu yağışı meydana gelecektir. 2017 senesinde İstanbul’da yaşanan dolu yağışı nedeniyle seksen bin tane araç zarar görmüştür. Zarar gören yalnızca araçlar olmamıştır. Yüzlerce ağaç devrilerek, çevredeki binaların camları kırılmıştır.

Yağış Nedir?

Yağış hava kütlelerinin soğuk bir hava kütlesi ile karşılaşarak soğuk yerden yükselip, su buharının sıvı ya da katı şeklinde yeryüzüne inmesi olayı olarak tanımlanabilir. Yapış plüvyometre isminde bir aletle ölçülmektedir. Yıllık yağış miktarı bu aletler sayesinde ölçülmektedir. Yıllık yağış miktarı kg m2, mm, cm ya da mm olarak ifade edilebilir. Toplam yıllık yağış miktarı belirlenirken, yükseklik baz alınmaktadır. Bu nedenle uzunluk birimleri de kullanılmaktadır. Yağışın pek çok farklı formu olabilir. En çok bilinen yağış formları arasında kar, yağmur, graupel, sulu sepkesen ve dolu yer alır. Yağışın oluşması için temel nokta nemin yani su buharının bulunmasıdır. Nemin varlığı yeterli değildir.

Yağışın Gerçekleşmesi için Neler Gerekir?

Yağış olayı gerçekleşmesi için gerekenler arasında soğuma, yoğunlaşma, alana yeni bulut gelmesi olarak sıralanabilir. Yoğunlaşmanın gerçekleşmesi için mutlaka soğuma olması gerekir. Soğuma sıcak hava ile soğuk havanın temasıyla gerçekleşmektedir. Isınan hava yükseldiği zaman soğuma olur. Yoğunlaşmada ise yoğunlaşma çekirdekleri gereklidir. Yoğunlaşma çekirdeği okyanuslardan havaya asılı halde karışan tuz parçaları, volkanlardan püsküren tozlar, çölden kalkan tozlar olarak açıklanabilir. İnce film tabakası halinde bulunan hava giderek kalınlaşmaya başlar.

Ağırlaşan hava yer çekiminin etkisine gireceği için yere düşmeye başlar. Bulutların içinde bulunan su kısa sürede tükenecektir. Alana yeni bulutlar gelerek bu döngü devam edecektir. Alana yeni bulutların gelmemesi halinde yağış bir süre sonra duracaktır. Kuvvetli ve güçlü bir yağışın meydana gelmesi mümkün değildir.

Dolu İle İlgili Video Anlatımı

Dolu Nasıl Oluşur konusuyla ilgili bilgilendirici bir video.

Yağış Türleri Nelerdir?

Yağış türleri şu şekilde sıralanabilir:

  • Kırağı,
  • Vergla,
  • Kırç,
  • Çiy,
  • Sulu sepken,
  • Çisenti,
  • Dolu,
  • Kar,
  • Yağmur.

Kırağı çiğ oluşumu ile benzer. Toprak ve zeminde soğuma farkı şiddetli olduğundan meydana gelir. Kırağı olduğunda cisimlerin üzeri ince ve beyaz bir buz tabakası ile kaplanır. Vergla 0 derece altı soğumuş cisimlerin üzerine yağmur tanelerinin düşmesi ve ardından bu tanelerin düşmesi ile oluşmaktadır.

Kırç aşırı soğan cisimlerin üzerinde buz tabakalarının yoğunlaşması olarak tanımlanabilir. Kırağının ilerlemiş türü olarak da adlandırılmaktadır. Çiy genellikle bahar aylarında meydana gelir. Eğer aşırı soğuk gecelerde zeminde bulunanlar havadan daha soğuk olursa, su buharı cisimlerin üzerinde yoğunlaşmaya başlayacaktır. Yerdeki cisimlerin üzerinde su damlacıkları görülür.

Sulusepken kar ile yağmurun birlikte yağmasına verilen isimdir. Çisenti, yağmur damlacıklarının 0.5 mm’den daha küçük olamsı anlamına gelir. Doluda ise damlacıklar yükselir ve donar, donan buz parçaları yeryüzüne inerek yağış gerçekleşir.Karda buluttaki nem 0 derece altında buz kristalleri şeklinde yer yüzüne iner. Son olarak yağmur, buluttan düşen ve 0.5 mm büyüklüğünden fazla olan su damlalarına verilen isimdir. 6 mm’den büyük yağmur damlaları, hava sürtünmesi nedeniyle parçalanarak küçülecektir.

Dil ülseri hakkında bilgilere de bakabilirsiniz.

Oluşum Şekillerine Göre Yağış Türleri Nelerdir?

Dolu Nasıl Oluşur?

Oluşum şekillerine göre yağış türleri şu şekilde sıralanabilir:

  • Cephe yağışları,
  • Konveksiyonel yükselim yağışlar,
  • Orografik yağışlar.

Cephe yağışları frontal yağışlar olarak bilinirler. Farklı karakterde iki farklı hava kütlesinin karşılaşmasıyla meydana gelirler. Soğuk hava ve sıcak hava karşılaşması ile olur. Sıklıkla Akdeniz kıyılarında kış mevsimlerinde görülmektedir. Batı Avrupa’da yılın her mevsimi görülebilir.

Konveksiyonel yağışlar, yükselim yağışlar olarak da adlandırılmaktadır. Isınan hava yükselir ve soğur. Sıcaklık düşeceğinden mutlak nem azalır ve bağıl nem bu sırada artar. Hava neme doyduğu zaman yağış gerçekleşir. Alçak basınç hava hareketlerinin olduğu yerlerde görülür. Türkiye’de genellikle ilkbahar aylarında meydana gelen yağış türüdür. Ekvator çevresinde ise yılın her vaktinde görülebilir.

Orografik Yağışlar Nelerdir?

Orografik yağışlar yamaç yağışları olarak bilinirler. Bu yağış türünde bir hava kütlesi yamaç boyunca yükselir. Bu yükselme havanın giderek soğumasına neden olur. Maksimum nem düşerken, hava neme doyar. Yüksek alanlar dünyanın her yerinde diğer yerlere göre daha fazla yağış alırlar. Eğer dağın uzanış yönü, hakim rüzgar yönüne göre daha dik olursa, yağış miktarı daha fazla olur. Türkiye’nin Rize şehrinde durum budur. Rize, Türkiye’nin en çok yağış alan yeridir. Bunun nedeni Kaçkar dağlarının hakim rüzgar yönüne dik uzanmasıdır.

Rize senede 2500 mm’e yakın yapış alır. Yağışın büyük kısmı, denize bakan yamaçta diğer tarafa kuru geçer. Özellikle yüksek dağların orta kısımlarında daha fazla yağış olur. Muson Asyalarında yamaç yağışları görülür. Hawaaii başta olmak üzere dünyanın farklı yerlerinde de yamaç yağışları görülür. Dolu Hawai bölgesinde de meydana gelebilir.

Defne sabununun faydaları bilgilerine yazımızdan ulaşabilirsiniz.

Dolu Nasıl Oluşur konusuyla ilgili yorumlarınızı ve sorularınızı bekliyoruz!




Kategori:

Kültür