Dünya üzerinde yaşamış ve iz bırakmış medeniyetlerin kültürünü, yaşayış biçimini, kullandıkları eşyaları ve daha fazlasını inceleyen bir toplum bilimi olarak adlandırılır. Etnografya nedir? sorusuna en basit tabir ile bu şekilde cevap verilebilir. Aynı zamanda etnografya bilimi olarak da adlandırılır. Çünkü bir toplum bilimidir.
İçindekiler
Etnografya Ne Demek?
Milletlerin yaşayışlarını, savaşlarını, günlük hayatta kullandıklarını, etkileşimde bulundukları milletleri ve daha fazlasını inceleyen bir bilim dalı olarak karşımıza çıkar. İnsanın toplumdaki varlığını, gerek niteliksel, gerekse de niceliksel olarak inceleyen bir araştırma yöntemi olarak da adlandırılabilecek olan etnografya, toplumsal araştırmaların en önemli araçları arasında yer almaktadır. “Minyatür Sanatı Nedir?” isimli içeriğimizi de inceleyebilirsiniz.
Etnografya Neden Önemlidir?
Milletlerin davranışlarını ve milletler arası ilişkileri toplumsal gözlem yoluyla inceleyen etnografya bilimi, her açıdan önemi ile dikkatleri üzerine çeker. Peki, bu bilimin önemi nedir?
- Bir toplum içerisinde davranışların irdelenmesini sağlar ve bu davranışların neden yapıldığını bizlere aktarır.
- Topluluğun içerisine dahil olunursa, yapılan toplumsal araştırmalar daha büyük neticeye ulaşacaktır.
- Büyük bir kültür veya topluluk etnografyanın alanıdır. Bu doğru. Ancak bazı durumlarda küçük topluluklar da etnografyanın konusu olabilir. Yani en kısa tabiri ile büyük toplulukların yaşayışlarına benzerlik gösteren küçük topluluklar da etnografyanın inceleme alanına girer.
- Toplumların yaşayışlarını ve davranışlarını inceleyerek, günümüz ile kıyaslamasını geniş kapsamlı bir şekilde yapar.
- Milletler, topluluklar veya grupların yaşayış ve kültürleri ile ilgili yazılı belgeler de etnografya bilimi ile elde edilebilir.
- Göç, küreselleşme, iklim değişiklikleri, din değişiklikleri, asimilasyon ve daha fazla sonuca dair önemli bilgiler, elde edilen yazılı belgeler ile değerli bir hal alabilir.
Yukarıda da görüldüğü gibi etnografya, geçmiş toplumlar ile ilgili pek çok sonucu elde etmek için bize yardımcı olmaktadır. Burada bahsedilen değerlerin yanı sıra pek çok değeri de bünyesinde barındıran önemli bir bilim dalıdır.
Etnografya Günümüzde Ne Gibi Avantajlar Sağlar?
Etnografya biliminin geçmiş toplumlara yönelik önemli çıkarımları yapma yeteneğinin olması, günümüzde pek çok avantajı yakalamamıza yardımcı olur. Peki, nedir bu avantajlar?
- Geçmiş toplumlar ile günümüz toplumlarının karşılaştırılmasına olanak sağlar.
- İnsanların yaşamlarının anlaşılması ve her türlü değerlendirmenin yapılabilmesine yardımcı olur.
- Etnografya en geniş araştırma yöntemidir. Geniş kapsamlı toplum araştırması yapmanın en önemli yoludur.
- Günümüzdeki sosyal çatışmaların önlenmesine yardımcı olur. Bunu da geçmişteki toplumları inceleyerek gerçekleştirir.
- Geçmişte henüz keşfedilmemiş toplumlar ve popülasyonlar ile ilgili fikir elde edilmesine yardımcı olur.
- Keşfedilen toplumların yeni özelliklerinin ve kültürel değerlerinin de keşfedilmesine olanak sağlar.
Yukarıda da görüldüğü gibi etnografya bilimi günümüzde de pek çok avantajı bizlere sağlıyor. Araştırma kapsamının da çok büyük olduğu bir bilim dalıdır. Peki, etnografya hangi bilim dalları ile iç içedir?
Etnografyanın İlişkili Olduğu Bilim Dalları
Etnografya başlı başına bir bilim dalı olmakla beraber, toplum bilimleri sınıfında yer almaktadır. Aynı zamanda araştırma alanının geniş olmasıyla da farklı bilim dalları ile daima ilişki içerisindedir. Peki, bu bilim dalları hangileridir?
- Sosyoloji
- Tarih
- Arkeoloji (Kazı Bilimi)
- Antropoloji (İnsan Bilimi)
- Sanat – Sanat Tarihi
- Coğrafya
- Paleografya (Yazı Bilimi)
- Diplomasi (Belge Bilimi)
- Kronoloji (Takvim Bilimi)
- Sigiliografya (Mühür Bilimi)
- Filoloji (Dil Bilimi)
- Heraldik (Arma Bilimi)
- Epigrafya (Kitabe Bilimi)
- Nümizmatik (Para Bilimi)
Yukarıdaki bilim dalları ile de daima ilişki içerisinde olan etnografya, hem bu bilim dallarına fayda sağlamakta, hem de bu bilim dallarında yararlanarak daha geniş kapsamlı araştırmalar yapabilmektedir. “Kaligrafi Nedir? Çeşitleri Nelerdir?” isimli içeriğimizi de inceleyebilirsiniz.
Etnografya Bilimi Nasıl Araştırma Yapar?
Çeşitli görüşmeler, yapılan gözlemler ve bunların sonucunda ortaya çıkan veriler ile etnografya biliminin yaptığı araştırmalar yazılı hale gelir. Aynı zamanda etnografya bilimi araştırmacısı, toplumun içine karışmalıdır. Toplumun içerisine karışması durumunda, uzun süreli kültür, örf, adet, günlük yaşantı ve daha pek çok sonuca aktif bir şekilde ulaşabilir. Sonuç odaklı, etkili bir araştırma olması için, araştırma yapacak kişinin topluma karşı tarafsız olması gerekir. Taraflı bir bakış açısı ile yapılacak araştırmalar doğru sonuçların ortaya çıkmasını engelleyecektir.
Türkiye’nin Önemli Etnografya Müzesi
Başkent Ankara’nın Altındağ ilçesinde 1920’lerde yapımına başlanan ve 1930’da ziyarete açılan Ankara Etnografya Müzesi, Türk Sanatına ait olan ve Selçuklu Devleti döneminden bu yana süregelen pek çok eseri bünyesine barındırmaktadır. Müze içerisinde yer alan başlıca değerler aşağıdaki gibidir:
- Halk Giysileri
- Ayakkabı ve Takunya Örnekleri
- Sivas Yöresine Ait Olan Erkek ve Kadın Çorapları
- Oya, Uçkur, Bohça, Yatak Örtüsü, Çevre, Gelin Kıyafetleri ve Damat Tıraş Takımları
- Halı ve Kilimler
- Anadolu’nun Maden Sanatına İlişkin Örnekleri
- Osmanlı Devleti Dönemine Ait Yay, Ok, Çakmaklı Tabanca, Yatağan, Tüfek ve Kılıçlar
- Türklere Ait Çiniler ve Kütahya Porselenleri
- Yazı Sanatı Örnekleri
- Tasavvuf ve Tarikatlar İle İlgili Eserler
Yukarıdaki eserler, değerler ve eşyalar, Ankara Etnografya Müzesi içerisinde yer almaktadır. Müzeyi ziyaret ettiğinizde, tüm bu değerlere eksiksiz bir şekilde ulaşabilirsiniz.
Etnograf Nedir?
Etnografya bilimi ile uğraşan ve bu bilimde uzmanlık seviyesine ulaşmış kişilere, etnograf adı verilmektedir. Etnograf ile beraber “budun betimci” kelimesi de kullanılır. İkisi de etnografya uzmanı olarak adlandırılmaktadır.
Etnografya Çalışmalarının Genel İşleyişi
Etnografya nedir? sorusuna, kısa bir tanım ile milletlerin kültürünü, yaşayışını ve yaptıklarını inceleyen toplum bilimi demiştik. Peki, bu yönde yapılan çalışmaların genel işleyişi nasıldır?
- Günlük Yaşamın İncelenmesi
- Bütüncül Yaklaşım
- Gerçekçi Tanımlama
- Gözlemcinin Araştırmaya Bakışı
Yukarıdaki işleyişinin en gerçekçi ve tarafsız olarak gerçekleştirilmesi, etnografik eserlerin en doğru sonuçlara ulaşmasına yardımcı olacaktır.
Sizlere bu içeriğimizde etnografya nedir? Etnografya bilimi ve işleyişi ile ilgili tüm bilgilerden detayları ile birlikte bahsetmeye çalıştık. Etnografyanın önemine ve avantajlarına da değindik. Umarız sizlere faydalı bilgiler aktarabilmiş ve mevcut bilginizin üzerine yeni bilgiler eklemenize yardımcı olabilmişizdir.