Yuğ Nedir, Yuğ Töreni Nasıl Yapılır?

Yuğ tanımı eski Türk devirlerinde ölen kişi için yapılan tören olarak geçer. Yuğ sözcüğü “yoğ” veya “yığ” şeklinde de kullanılır. Cenaze yemeği veya cenaze töreni gibi anlamlara sahiptir. Yuğ, ağıt sözcüğüne benzer anlamlarda kullanılsa da ölenlerin arkasından okunan anma şiirlerini değil, daha geniş çaplı bir merasimi ifade eder. Yuğ kavramına ve cenaze törenlerinin işleyişiyle ilgili bilgilere ilk olarak Orhun Kitabeleri’nde rastlanmıştır.

Yuğ nedir konusuna kısaa değindik. Şimdi Yuğ töreni nedir vb. konuların detaylarına geçelim.

Yuğ Töreni Nedir?

Yuğ merasimi Türk ve Altay kültürlerinde ölenin ardından düzenlenen törenlerdir. İslamiyet öncesi kaynaklarda önemli Türk hükümdarlarından olan Bilge Kağan, Atilla ve Alp Er Tunga adına tören düzenlendiği bilinmektedir. Eski Türklerin yaşadığı devirlerde cenaze merasimleri büyük bir öneme sahip olmuştur. Ölenin ardından tutulan yası ve üzüntüyü ifade eden bir gelenektir. Türklerde ölümle alakalı fikirlerin ve buna bağlı yapılan uygulamalar yuğ törenlerinde görülebilir. Yapılan cenaze merasimleri hangi zamanda ölündüğüne göre değişiklik gösterirdi. Yaz mevsiminde ölenler için sonbaharın gelmesi beklenirken, kış mevsiminde ölenler ilkbaharda gömülürdü.

Vazektomi nedir, kimlere yapılır? Bilgilerine de bakabilirsiniz.

Yuğ Töreni Neden Önemlidir?

Yuğ törenin neden önemli olduğu ile alakalı edinilen bilgilerde bu tip merasimlerin geleneklerin devamlılığı için önemli olduğu söylenmiştir. Yapılan törenler, halkın kendi içindeki bağlılığını güçlendirirken kuvvetli inançlarının da dışa yansıyış biçimi olmuştur. Eski Türklerde bulunan Tengri inancı ölümden sonra yaşama dair izler taşıdığı için yuğ törenleri önemli bir yere sahiptir.

Yuğ Töreni Nasıl Yapılır?

Yuğ törenin yapılışı ile alakalı yapılan araştırmalarda Ağu, Sagu ve Yuğu olarak adlandırılan melodili şiirlerin okunduğu söylenmektedir. Okunan şiirler, ölen kişinin arkasından hissedilen üzüntünün ifade edilmesidir. Ölen kişi çadıra götürüldükten sonra koyun, sığır veya at kurban ederek çadır etrafında atla 7 tur atılır. Bunun yapılmasının nedeni ölenin ruhunun göğe yükseleceği inanışının hakim olmasıdır. Gömme işlemi yapıldıktan sonra mezar başına küçük heykeller dikilir. Bu heykellerin sayısı ise hayattayken öldürülen düşman sayısını ifade eder.

Eski Türklerde yapılan cenaze törenlerine “Yuğçular” diğer adıyla “Ağıtçılar” davet edilirdi. Ağıtçılar dans eder veya kopuz çalarlardı. Tören esnasında gerçekleştirilen gelenekler arasında saç yolmak, yüz yırtmak, siyah giyinmek ve başa kül dökmek gibi davranışlar bulunurdu. Birtakım kaynaklara göre yuğ törenindeki insanlar ne kadar üzüldüklerini belli etmek için yüzlerini çizerek kanatır. Kanla gözyaşının karışması ölen kişinin ardından hissedilen acının en güçlü ifade ediliş biçimi olarak düşünülmüştür.

Kil nedir, özellikleri nasıldır? Detaylarını yazımızdan inceleyebilirsiniz.

Yuğ Töreninde Mezar Taşları

Yuğ törenlerindeki mezar taşları balbal olarak adlandırılır. Türk devletlerinde yazınının yaygın olarak kullanılmasıyla taşlar üzerine kitâbeler yazılmıştır. Gök Türk Kitâbeleri bunun başlıca örneklerindendir. Özellikle 6. yy’da mezar taşlarının sıklıkla kullanıldığı görülmektedir. Mezar başındaki taş sayısının fazla olması ölenin cesaretli ve güçlü birisi olduğuna işaret kabul edilir. İslamiyetin kabul edilmesiyle birlikte mezar taşları günümüzde kullanılan şeklini almıştır.

Yuğ Töreninde Okunan Şiirler

Yuğ törenindeki şiirler eski Türklerde yaygın olarak uygulanan adetlerdendir. Dede Korkut Hikayeleri başta olmak üzere kaynaklardan ulaşılan bilgilerde bu geleneğin izlerine rastlanır. Eski Türklerde ölen yiğitlerin etrafında dönerek ve ağlayarak sagu olarak adlandırılan şiirler okunurdu. Sagu, destan tarzında ve 7’li hece ölçüsüyle dörtlükler şeklinde söylenen şiir türüdür. Törenlerde sagu söyleyen kişiler sagucu veya ağıtçı olarak bilinir. Yalın ve net bir anlatım kullanılarak halkın şiirde ne söylendiğini anlaması amaçlanmıştır. Ölen kişinin hayatı, yaptığı kahramanlıklarla ilgili bilgiler içerir. Ölenin ardından şiir okunmasının nedeni ruhun rahatlamasını sağlamak ve yolculuğunun kolaylaşacağının düşünülmesidir. Günümüze kadar gelmiş olan Alp Er Tunga Sagusu bu türün örneklerindendir. İslamiyet önesindeki Türk şiirinin ilk örnekleri yuğ törenlerinde okunan ağıtlarda görülebilir.

Yuğ Aşı Nedir?

Yuğ aşının ne olduğu kaynaklarda cenaze töreninden sonra dağıtılan yemek olarak geçer. İslamiyet öncesinde eski Türklerde verilen bu yemek ölü aşı olarak adlandırılır. Yuğ törenlerinde yer alan önemli geleneklerdendir. Divan-ı Lügat-it Türk adlı eserde ölü aşı “Yuğ Besen” adıyla anılır. Ölünün gömülmesinden sonra üç veya 7 gün içerisinde verilen yemek olarak da tanımlanır. Uygur Türkleri’nde ise “üzüt aşı” adetinin ölü aşıyla aynı olduğu sonucuna varılmıştır. Orta Asya Türk toplumlarında ölünün arkasından verilen yemek ile onun ruhunu teskin etmek amaçlanır.

Kaligrafi nedir, çeşitleri nelerdir? Bilgilerine de bakabilirsiniz.

Yuğ Törenlerinde Çövenç Nedir?

Yuğ törenlerinde çövençin anlamı günümüzde helva olarak adlandırdığımız yiyeceğin ismidir. Yapılan araştırmalara göre günümüzde cenazeden sonraki helva dağıtma geleneğinin kökleri eski zamanlara dayanır. Çövenç adı verilen ve günümüzde helva olarak adlandırılan yiyecek eski Türk toplumlarında yuğ törenlerinde dağıtılırdı. Ölümden sonra yeniden dirilmeyi ifade ettiğine inanılan su, ateş ve unun birleşimi olan helvanın önemli bir yeri vardır. Aynı zamanda dirilik ve sağlamlığın kaynağı sayıldığı da bilinmektedir.

Yuğ Nedir Konusuyla Alakalı Sıkça Sorulan Sorular

Yuğ nedir konusuyla ilgili yorumlarınızı ve sorularınızı bekliyoruz.