Amigdala beyinde hipotalamus bezinin üzerinde yer alır. Badem şeklindedir. Beynin temporal loblarının derinlerinde bulunur. Hem duygusal tepkilerin hem de duygusal hafızasının oluşmasında önemli role sahiptir.
Amigdala canlılar için hayati öneme sahiptir. Amigdalası olmayan bir canlının yaşaması mümkün değildir. Bunun nedeni bölgenin kavgaya katılma, üreme dürtüsü, tokluk, açıklık gibi duyguları kontrol etmekle görevli olmasıdır. Amigdala bölgesi sosyal ilişki kurmamıza, korku ve güven duymamıza neden olur. Amigdala ayrıca empati kurulmasında rol oynar. Bir kişinin amigdala bölgesinde sorun varsa, empati duygusundan yoksun olacaktır. Amigdala bölgesinde hasarlar, psikopat davranışlara da neden olmaktadır. Yapılan çalışmalar otizm, stres bozuklukları ve travma gibi hastalıklarda amigdala bölgesinde hasar olduğunu ortaya koymuştur. Kişilerin normal boyutundan daha büyük bir amigdalaya sahip olmaları bipolar bozukluğa neden olduğu bilinmektedir.
Amigdala Nedir konusuna kısaca değindik. Şimdi detaylara geçelim.
Benlik nedir? Bilgilerini de inceleyebilirsiniz.
İçindekiler
Amigdala ve Duygusal Öğrenme İlişkisi Nedir?
Amigdala duygusal öğrenmeden sorumlu olan bölgedir. Duygusal olaylarla ilgili bilgiler burada depolanır. Özellikle korkuya bağlı koşullanmalarda, uyarana ait anılarla ilişki kurulmaktadır. Duygusal hafıza sinapslara kayıt edilir. Amigdala korku hissettiği zaman ortaya hızlı solunum, stres hormonu salgılanması, donakalma gibi durumlar çıkar. Bölge aynı zamanda hafıza birikiminin düzenlenmesinden de sorumludur. Kişi yeni bir bilgi öğrendiği zaman direkt olarak uzun süreli hafıza oluşmaz. Bilginin tekrar edilmesi halinde ancak uzun süreli depoya bilgi gönderilmektedir. Buna pekiştirme adı verilir. Bir şey öğrenirken verilen duygusal tepki ne kadar yoğun olursa, öğrenmede o denli kuvvetli olur. İşte bu etki amigdala tarafından düzenlenir. Hayvanlarda amigdala bölgesine ilaç enjekte edildiği zaman pekiştirme daha kolay olur.
Amigdala Hasarında Ortaya Çıkan Hastalıklar Nelerdir?
Amigdala hasarı belirgin sosyal ve duygusal bozuklukların ortaya çıkmasına neden olur. Özellikle ön lobun etkilenmesi duygu azalması, cinsellikte artış ve her şeyin ağıza götürülmesi gibi davranışlara neden olmaktadır. Anne maymunlar üzerinde yapılan çalışmalar, ön amigdalasında hasar nedeniyle yavrularını reddettiği ve onlara kötü davrandığı görülmüştür. İnsanlarda da amigdala hasarı ruhsal kişilik bozukluklarına neden olmaktadır. Borderline kişilik bozukluğu olan kişilerin, sol amigdala aktivitesi normal insanlara göre daha yüksek olur. Borderline kişilik bozukluğu olan hastalar nötral yüzeyleri ayırt etmekte zorlanırlar. Sosyal fobisi olan hastalarda amigdala aktivitelerinde düşüş gözlemlenmiştir. Ayrıca şizofreni hastalarında sağ amigdalanın sola göre daha büyük olduğu ortaya çıkmıştır.
Amigdala İle İlgili Video Anlatımı
Amigdala Nedir ile ilgili izleyebileceğiniz bilgilendirici bir video.
Amigdalanın İşlevleri Nelerdir?
Amigdala işlevleri temelde korku, saldırganlık ve diğer yoğun duygulara dayanmaktadır. Bütün insanların beyni bebeklik çağından itibaren etkin bir gelişim sürdürmektedir. Doğuma kadar mevcut olan sinapsların büyük çoğunluğu 3 yaşına girilmesiyle kaybolmaktadır. Kadınların limbik yapılarının erkeklerinkine oranla daha hızlı geliştiği bilinmektedir. Kadınlarda amigdalanın gelişmesi için bir buçuk sene gerekirken erkeklerde daha uzun sürelerden bahsetmek mümkündür. Erkeklerin ve kadınların amigdalaları arasında tek fark gelişim süreci değildir.
Hormonal ve nörolojik anlamda da değişimler vardır. Kadınların erkeklere göre daha az testeron seviyesine sahip olması amigdala ile ilgilidir. Amigdalanın kadınlarda ve erkeklerde farklı boyutta olması buna neden olur. Buna ek olarak amigdalada yer alan gri madde miktarı, testesteron miktarının belirlenmesinde etkili rol oynamaktadır. Önemli duyguların kodlanması, bu olayların yorumlaması ve depolanması amigdalanın en önemli işlevleri arasında yer alır. Bu işlevlerin yerine getirilmesi için beyin farklı bölgeler ile iletişime geçmektedir. Bu bölgelerden bazıları şu şekilde sıralanabilir:
- Lokus seruleus,
- Ventral tegmental alan,
- Talamus,
- Hipotalamus,
- Akkumbens çekirdeği vb.
Amigdala ve Cinsel Yönelim
Amigdala ve cinsel yönelim arasında bazı bağlantılar olduğu yapılan araştırmalar ile ortaya konmuştur. Amigdalanın bağlantı şeması özellikleri cinsel yöneliminin belirlenmesinde etkili olur. Heteroseksüel erkekler ile eşcinsel erkekler kıyaslandığında, eşcinsel erkeklerin beyinlerinde daha fazla dişil bağlantı olduğu saptanmıştır. Kadınlar için de tam tersi durum geçerlidir. Yani kısacası beyinde bağlantıların eril mi dişil mi olduğu cinsel yönelim konusunda hem kadın hem de erkekler için etkili olur.
Amigdala ve Sosyal Etkileşim
Amigdala ve sosyal etkileşim arasındaki bağlantı bir insanın sosyal hayatının ne kadar çok ve karmaşık olduğuyla doğrudan ilişkilidir. Kişinin amigdala bölgesinin daha büyük olması, daha çok olumlu ilişkilere ve sosyal ilişkilere sahip olduğunu göstermektedir. Amigdala bölgesi büyük olan kişiler gördükleri yüz ifadeleri hakkında diğer insanlara kıyasla doğru çıkarımlar yapma yeteneğine sahiptir. Amigdala sayesinde karşıdaki insanların yüz ifadelerini tanımak mümkün olur. Bu yetenek sosyal yaşantıda başarı sağlanmasına eden olur. Yalnızca yüz ifadeleri değil, duygusal zekanın anlaşılmasında da bu bölge aktif olarak rol oynuyor. Bu özellik diğer insanlar ile daha uyumlu olabilmeyi getiriyor.
Arsenik nedir? Hakkında detaylar yazımızdadır.
Amigdala ve Şiddet Eğilimi
Amigdala şiddet ve cinsellik davranışlarını artırmakla görevlidir. Amigdalanın aktif hale gelmesiyel birlikte hayvanların daha agresif davranışlar sergiledikleri görülmüştür. Bu zamanlarda hayvanlar cinsel davranışlara yönelirler. Ancak amigdala lezyon yöntemiyel hasara uğradığı zaman tam tersi durum söz konuş oluyor. Yani hayvanlar daha uysallaşıyor ve cinsel isteklerinde belirgin bir azalma meydana geliyor.
Ayrıca amigdala ile kaygı arasında yakın ilişki bulunuyor. Bir insanın korktuğunda ya da endişe duyduğunda bu bölgenin harekete geçtiği biliniyor. Korku hissedildiğinde savaş ya da kaç davranışı amigdala ile ortaya çıkıyor. Eğer bir kişide amigdala bölgesi hasarlıysa bu kişinin korku ve endişe duyması söz konusu değildir. Çevrede tehlikeli uyaranlar varsa amigdala panik atağa ve anksiyeteye neden olur.
Örneğin küçük bir çocuk hamam böceği gördüğü zaman böcekle kötü bir deneyim yaşarsa, ömrünün sonuna kadar hamam böceklerinden korkar. Buna koşullanmış korku adı verilir. Beynin amigdala bölgesinde hamam böceği korku uyarını olarak depolanır. Ne zaman hamam böceği görseniz bu bilgi beyinden getirilir ve korku başlar. Korkuyla birlikte titreme, nabız hızlanması vb. görülebilir. Amigdala Nedir konusunu detaylıca anlatmaya devam ediyoruz.
Sağ ve Sol Amigdala Arasında Görülen Farklar Nelerdir?
Sağ ve sol amigdala farkı her ne kadar bölgeler simetrik de olsa bulunur. Biçimsel olarak aynı olmakla birlikte işlevsel anlamda aralarında fark vardır. Beyne elektrik akımı verildikten sonra sağ ve sol kısmın farklı tepkiler verdiği ortaya çıkmıştır. Sağ amigdala kısmı olumsuz duyguların işlenmesinden sorumludur. Mutsuzluk ve korku gibi duygusal bu kısımda işlenir. Buna karşın sol amigdala kısmı tam tersi bir işlev yüklenerek olumlu duygularından işlenmesinden sorumludur. Yapılan çalışmalar sol amigdalanın ödül mekanizması ile ilgili olduğunu ortaya koymuştur.
Sağ ve sol amigdala birbirlerinden bağımsız bellek sistemlerine sahiptir. Duyguların depolanması ve yorumlanması için iş birliği yaparlar. Küçük bir çocuk olduğunuzu ve bisiklet üzerinde giderken birden sizi arkanızdan köpeğin kovaladığını düşünün. Böyle bir durumda sağ amigdalanız aktif hale gelecek ve köpeklere karşı korku duymanıza neden olacaktır. Durumun şiddetine göre travma bile yaşayabilirsiniz.
Amigdalanın sağ bölgesi bellekle de ilgilidir. Geçmiş tecrübeler buradan çağrılır. Bu çağırma bilinçli bir şekilde yapılmaktadır. Duyguların ve dürtülerin sağlıklı olması için her iki kısmın da dengeli çalışması gerekir.
Atalet nedir? Detaylarını da inceleyebilirsiniz.
Amigdala Nedir konusuyla ilgili yorumlarınızı ve sorularınızı bekliyoruz!