Benlik kavramı kişilerin kendilerine sorduğu çeşitli sorulara alınan yanıtlar kapsamında oluşturulan bir şablondur. Bu soruların bir kısmı şöyledir:

  • Ben kimim?
  • Ben ne yapabilirim?
  • Değerlerim neler?
  • Hayattan beklentim nedir?
  • Sınırlarım neler?
  • Korkularım neler?

Çeşitli kaynaklarda kişilik olarak da isimlendirilen bu kavram yukarıdaki sorulardan anlaşılacağı üzere “ben” olgusu üzerine verilen bilinçli cevaplardan oluşmaktadır. Buradaki bilinçli cevap detayı önem arz eder zira benlik denilen kavram bilinç dışı özellikleri bünyesinde bulundurmamaktadır. Söz konusu benlik olduğunda çeşitli bakış açıları bulunmaktadır. Beyin ve zihin epey çetrefilli konu başlıkları olduğu için bu başlıklara müspet bilimler muamelesi yapmamak gerekir. Elde edilen bulgular ve yapılan araştırmalar sonucunda beyne ve zihne dair yeni yorumlar getirmek mümkündür.

Benlik Nedir sorusunu detaylıca cevaplamaya devam ediyoruz.

Etiyoloji nedir? Bilgilerini de inceleyebilirsiniz.

Benlik Nasıl Oluşur?

Benlik Nedir, Nasıl Oluşur?

Benliğin oluşması ile alakalı iki farklı teori söz konusudur ve bu teoriler şu şekildedir:

  • Kişisel anlaşmazlık teorisi: Bu teoriye göre kişiler içlerinde farklı benlikler barındırırlar. Bu benliklerin hastalık boyutunda olduğunu düşünmemek gerekir. Bu teori kişilerin sağlıksız olduğunu ima etmez. İdeal benlik, sorumlu ego, potansiyel benlik ve beklenen benlik olmak üzere çeşitli benlikler bulunur. Bu benlikler birbiriyle uyum sağlayarak yada çatışarak bir nihai benlik oluşturur ve bu benlik de kişiler tarafından fark edilir.
  • Ayna ego teorisi: Bu teoriye göre benlik dış dünyadan alınan yorumlara göre şekillenir. Kişiler bulundukları ortama uyum sağlamak isterler ancak aynı zamanda bireyselliklerini de koruma eğilimindedirler. Bu bağlamda kişiler ya uyum sağlayarak yada karşı çıkarak kişiliklerinin şekillenmesini sağlarlar. Uyum ve çatışma sonucunda ise ortaya bir benlik çıkar.

Benlik Türleri Nelerdir?

Benlik çeşitleri kişisel anlaşmazlık teorisinde karşılaşılan benlik türleridir ve şu şekilde özetlenebilir:

  • İdeal benlik: Kişilerin bürünmek istedikleri benliktir. Herkes öyle yada böyle bir şekilde ideal benliğinden belli ölçüde uzaktadır. İnsanlar başka kişilere baktıkları vakit imrenecek bir özellik illaki görürler. İnsanın temelde kusurlu bir varlık olması bu benliğin varlığı düşüncesini beslemektedir.
  • Sorumlu ego: Ayakları yere basan benlik olarak tanımlanabilir. Kişilerin ne olması gerektiğini onlara söyler. Bir kişi dünya turuna çıkan bir gezgin olmak isterken öte yandan bir aile geçindirmesi gerekiyorsa muhtemelen ebeveynlik kimliği ön plana çıkacaktır. Sorumluluklar ve görevler bu benliğin temelini oluşturur.
  • Potansiyel benlik: Kişilerin erişebilecekleri en iyi noktayı tanımlar. İdeal benlik ile arasındaki fark ise kişilerin potansiyel benliklerine tam manasıyla vakıf olmamalarıdır. Bu benlik bazen dışarıdan bakılınca daha net fark edilir. Liderlik vasfı yüksek olan kişi bu özelliğini fark etmemiştir ancak o kişide liderlik hamuru bir biçimde var olabilir. Bu kişilerin özellikleri dışarıdan bakılınca daha net görülebilir.
  • Beklenen benlik: Yakın gelecekte kişilerin hangi durumlarda olabileceğini öngören benlik olarak kabul edilebilir. Potansiyel benlikten ayrılan kısmı ise beklenen benliğin nihai bir nokta teşkil etmiyor olmasıdır.

Benlik tanımları birbiriyle oldukça iç içe tanımlardır. Bu benlikler arasındaki çatışmanın yada uyumun nihai benliği oluşturduğu iddia edilebilir. Nihai benlikten kasıt kişilerin durgun bir noktaya varacakları anlamına gelmez. Benlik zamanla değişebilen bir tanımdır.

Benlik İle İlgili Video Anlatım

Benlik Nedir konusuyla ilgili izleyebileceğiniz bir videoyu sizlerle paylaşıyoruz.

https://www.youtube.com/watch?v=R12AIoKMsg0

Benlik Nedir konusunu detaylandırtıktan sonra, sıra Pygmalion Etkisine geldi.

Pygmalion Etkisi Nedir?

Beklenti etkisi olarak da isimlendirilen Pygmalion etkisi kişilerin benliklerinin çevre beklentilerine göre değişeceğini öne süren bir olgudur. Bu değişim çoğu durumda çevredeki diğer üstün kişilerin beklentilerine göre değişir. Üstün kişiden kasıt kişilerin üstün buldukları kişilerdir. Çocukluk ve gençlik döneminde bu kişiler ebeveynler ve öğretmenler olabilir. Ergenlik döneminde bu etki tam tersi bir biçimde de çalışabilir. Ergenler çevrelerindeki kişileri üstün görmemeye ve onların dediklerinin tam tersini yapmaya meyledebilirler.

Pygmalion Etkisi Nereden Gelmektedir?

Pygmalion etkisinin kökenleri Yunan mitolojisine dayanmaktadır. Bir heykeltıraş olan Pygmalion bir gün muazzam derecede güzel bir heykel yapar. Bu heykel bir kadın heykelidir. Pygmalion heykele o kadar aşık olur ki güzellik tanrıçası Afrodit’i bu heykele can vermeye ikna eder. Afrodit bunu gerçekleştirir ve heykel canlanır. Pygmalion ve canlanmış olan heykel büyük bir aşk yaşamaya başlar. Heykeltıraşın hayattan beklentisi bir biçimde gerçek olmuştur. Kral Oidipus’un hayatta en büyük korkusu annesiyle evlenmek ve babasını öldürmektir. Bunu o kadar içselleştirir ki en nihayetinde bir gün yanlışlıkla da olsa annesiyle yatıp babasını öldürür.

Pek çok kaynakta Oidipus (Ödip) kompleksi olarak da geçen bu duruma göre erkek çocukların içten içe anneleriyle yatmayı ve babalarını öldürmeyi istediği iddia edilmektedir. Bahsi geçen kompleks hiçbir zaman anneyle yatmak ve babayı öldürmek kadar uç noktalara erişmese de erkeklerde bu komplekse dair bulgular tespit edilebilir. Bu örneklerden yapılan çıkarıma göre kişilerin beklentileri onların hayatını şekillendirmektedir. Modern psikolojide bu durumun aslında tam tersi olduğu düşünülür. Kişiler benliklerini dış dünyanın beklentilerine göre oluştururlar. Bazı kişiler beklentilerle uyum sağlar, bazıları da beklentilere karşı çıkar ancak öyle yada böyle kişilik şekillenmiş olur.

Laranjit nedir, belirtileri nelerdir? Detaylarına da bakabilirsiniz.

Benlik Olgusunu Neler Değiştirir?

Benlik Nedir, Nasıl Oluşur?

Kişiliğe etki eden şeyler şöyle sıralanabilir:

  • Aile yapısı benlik üzerinde epey etkilidir. Belli karakter özellikleri ailede şekillenir ve bu özellikler çoğu zaman bir ömür boyunca kişileri takip eder.
  • Kişiler büyüdükçe bir sosyal çevrenin parçası olurlar. Pek çok benlik özelliği bu çevre sayesinde yada çevre yüzünden kazanılır.
  • Yeterlilik hissinin azlığı yada çokluğu karakteri direkt olarak etkiler. Özgüven ile alakalı durumların tümünde kişilerin kendilerini yeterli hissetmesi yada hissetmemesi söz konusudur.
  • Onaylanma hissi benlik üzerinde direkt olarak etkilidir. Sürüdeki beyaz koyun olmakla siyah koyun olmak kişiler üzerinde bambaşka etkiler yaratacaktır.

Genetik faktörlerin benlik üzerindeki etkili olup olmadığı konusu tartışmalara açıktır. Tanımı gereği genellikle sosyal durumlar sonucunda oluşan benlik kısmen genetik faktörlerden de etkilenir. Toplumun genel güzellik kavramına uyan kişiler topluma daha iyi adapte olabilirler. Çocukluktan itibaren ne denli güzel ve yakışıklı olduğunu duymuş kişiler kendilerini o topluma ait hissetmekte zorlanmayabilirler. Bu durum onların kişiliklerini direkt olarak etkiler. Bu kişiler toplumsal değerlere karşı hassas olabilirler. Öte yandan toplum tarafından onaylanmamış kişilerin bireysellik duygusu gelişebilir. Bu kişiler kendilerini merkeze alan bir yaşam biçimi benimseyebilirler. Elde edilen bulgulara göre bebekler hayata boş bir tablo (tabula rasa) olarak gelmezler. Bazı özelliklerin doğuştan geldiği öne sürülebilir.

Kişilik Ne Zaman Oturur?

Karakterin oturması söylemi toplum içinde epey yaygın olsa da hiç kimsenin kişiliği hiçbir zaman tam manasıyla oturmamaktadır. İnsan devinim halinde bir varlıktır ve bu bağlamda düşünüldüğü vakit kişilik süreç içerisinde değişim gösterebilir. Bu durum insanların tutarsız varlıklar olduğu manasına gelmez. Bazı davranış biçimleri uzun süre aynı kalsa da bazıları zamanla değişim gösterebilir. Bu nedenden ötürü insanların kişilikleri tam manasıyla hiç oturmaz.

Hayatın içine karıştıkça ve sosyal çevreden dönütler aldıkça benlik değişim gösterir. Bir konu hakkında kendini beceriksiz bulan biri sonra kendini geliştirerek bu benlik algısını ortadan kaldırabilir. Güzel resim yaptığını bilen biri sonrasında bu yeteneğini yitirdiğini de düşünebilir. Değer yargıları, doğrular ve düşünceler zamanla değişebilen kavramlardır ve bu değişimler kapsamında benlik algısı da değişebilir.

Kemosentez nedir? Hakkında bilgiler yazımızdadır.

 

Benlik Nedir konusuyla ilgili yorumlarınızı ve sorularınızı bekliyoruz!




Kategori: